Ασίζη, ο φτωχούλης του Θεού, ο Maestro Ferruccio Vignanelli, η Μαργαρίτα Δαλμάτη, το Cembalo!

Όταν η αγαπημένη φίλη άμπθα μίλησε για τη Μαργαρίτα Δαλμάτη, σε κάποιο πρόσφατο σχόλιο, ένιωσα ένα τσίμπημα. Ήταν από τα ... χρέη. Σας έχω πει ότι χρωστάω. Τί; Αναφορές σε πρόσωπα που εκτιμώ, που σέβομαι και που νιώθω ότι είναι ντροπή να μην τα γνωρίζουμε και μάλιστα καλά. Έτσι ένιωσα κι εγώ στην Ασίζη, ντροπή, όταν κάποιοι φίλοι μου Ιταλοί ανέφεραν τη Μαργαρίτα Δαλμάτη κι εγώ δεν την ήξερα. Μετά γυρίζοντας πίσω έψαξα κι έμαθα. Αλλά να τα πω από την αρχή.
Η Ασίζη είναι μια όμορφη μικρή μεσαιωνική πόλη κοντά στην Περούτζια, με μια θαυμάσια βασιλική του 1200 που στην πραγματικότητα είναι δυο εκκλησίες η μια πάνω στην άλλη, με έργα του Cimabue, του Lorenzetti, του Giotto και άλλων μεγάλων ζωγράφων, με τον τάφο του Αγίου Φραγκίσκου και γύρω του οι σύντροφοί του. Ο Άγιος είχε γεννηθεί στην Ασίζη, σε πλούσια οικογένεια, γρήγορα όμως άφησε γονείς και πλούτη για να αφιερωθεί στο Θεό, όχι σαν ερημίτης αλλά μέσα στον κόσμο, στα χνάρια του Χριστού. Ο «Φτωχούλης του Θεού» πέρασε τη ζωή του σε απόλυτη ένδεια και είχε το χάρισμα να μιλάει στα ζώα και στα πουλιά και αυτά να τον υπακούνε. Από τις πιο θαυμαστές ιστορίες της ζωής του Αγίου Φραγκίσκου είναι εκείνη με το λύκο. Στο γειτονικό Γκούμπιο είχε παρουσιαστεί ένας άγριος λύκος που τρομοκρατούσε τους κατοίκους, γιατί δεν κατασπάραζε μόνον ζώα αλλά και ανθρώπους. Ο Άγιος πήγε να τον βρει ο λύκος στάθηκε να τον κοιτά, και κείνος του είπε: «Αδελφέ λύκε, εγώ ξέρω πως όλα αυτά που κάνεις, τα κάνεις γιατί πεινάς. Να έρχεσαι όμως κάθε μέρα να σου δίνουμε εμείς να τρως.» Ο λύκος άκουσε τα λόγια του, πλησίασε τον Άγιο όπως ένας σκύλος, κι από τότε πήγαινε κάθε μέρα από πόρτα σε πόρτα και τον ταΐζανε, και τούτο κράτησε για χρόνια ως το τέλος της ζωής του. Οι ζωγράφοι εικονίζουνε τον Άγιο Φραγκίσκο να μιλάει στα πουλιά. Θεωρείται ο προστάτης των ζώων. Στην Ασίζη έχεις την εντύπωση πως ο χρόνος σταμάτησε. Είναι μια πολιτεία που μοιάζει να έχει μείνει σε παραμύθι.


Σ' αυτή την υποβλητική ατμόσφαιρα, ο Μαέστρο Βινιανέλλι, κάθε χρόνο τέτοια μέρα, έδινε μια συναυλία στο Εκκλησιαστικό Όργανο: ήταν η προσευχή του! Δεξιοτέχνης σε όλα τα όργανα τα πληκτροφόρα -Εκκλησιαστικό Όργανο, Τσέμπαλο, Πιάνο, Κλαβικόρντο- είχε επίσης σπουδάσει Βιολί, Γρηγοριανό Μέλος, Σύνθεση.

Το Τσέμπαλο γεννήθηκε στην Ιταλία τον 14ο με 15ον αιώνα, και στα τέλη του 16ου πέρασε στο Βορρά από όπου διαδόθηκε. Βασίλεψε για τρεις αιώνες στην Ευρώπη, ως το 1800, όταν παραχώρησε τη θέση του στο νέο όργανο της καινούριας Εποχής, το Πιάνο -κι αυτό γεννημένο στην Ιταλία, στην Αυλή του Φερδινάνδου των Μεδίκων στη Φλωρεντία. Όταν όμως αποτραβήχτηκε από το προσκήνιο, δεν σώπασε για όλο τον 19ον αιώνα, τον αιώνα του Πιάνου, ώσπου στον 20όν αιώνα ξαναγύρισε χάρη στη μεγάλη Πολωνή πιανίστα Wanda Landowska, λίγο πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Λαντόφσκα εγκαταστάθηκε στην Αμερική.
Δεν ήταν βέβαια αυτή που ανάστησε το Τσέμπαλο, εκείνη, όμως το επέβαλε. Τρισυπόστατη είναι η θεότητα της Μουσικής για το Τσέμπαλο στην εποχή μας: η Βάντα Λαντόφσκα που το ξανάφερε στο προσκήνιο' ο Arnold Dolmetsch που του ξανάδωσε τις φυσικές του διαστάσεις, και ο Φερούτσιο Βινιανέλλι που το επανασύνδεσε με την οργανιστική του παράδοση.Ο Ντόλμετς, δεξιοτέχνης σε πολλά όργανα της εποχής Μπαρόκ (και το «Μπαρόκ» είχε κι αυτό γεννηθεί στη Ρώμη), ιδιοφυής συντηρητής παλιών οργάνων και κατασκευαστής, την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα εργάστηκε στην Αμερική, στον Οίκο Chickering της Βοστώνης' από το 1911-14 στο Παρίσι, στον Οίκο Gaveau, και με την κήρυξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πήγε στην Αγγλία, στο Haslemere Surrey κοντά στο Λονδίνο, όπου ως σήμερα βρίσκεται το εργαστήρι του από όπου βγήκαν περίφημοι κατασκευαστές Τσέμπαλων στην Ευρώπη και Αμερική.
Τέλος, ο Βινιανέλλι το επανασύνδεσε με την οργανιστική του παράδοση. Όλοι οι μεγάλοι που έγραψαν για Τσέμπαλο: Μπάχ, Χαίντελ, Ραμώ, Σκαρλάττι, Φ. Κουπε-ρέν κλπ. όλοι ήταν οργανίστες. Στη Ρώμη λοιπόν πάλι ένας οργανίστας συνέχισε την παράδοση του Κλάουντιο Μέρουλο, του Φρεσκομπάλντι, του Αλεσάντρο Σκαρλάττι στην Ακαδημία της Santa Cecilia, την αρχαιότερη Μουσική Ακαδημία της Ευρώπης, στις πηγές του Μπαρόκ.

Η Μουσική είναι μύηση. Αν και οι συνδυασμοί των ήχων στηρίζονται στα μαθηματικά, η Μουσική είναι πέρα από αυτά, στο χώρο της ψυχής και της φαντασίας.

Το μάθημα του Βινιανέλλι ήταν μάθημα ερμηνείας της Μουσικής, οι μαθητές του ήταν όλοι καλλιτέχνες: διπλωματούχοι Εκκλησιαστικού Οργάνου ή Πιάνου. «Στη Μουσική δεν υπάρχει δόγμα» -ήταν το πρώτο μάθημα του Δάσκαλου. Ο καλλιτέχνης έχει να ερμηνεύσει το μουσικό έργο μέσα απ' αυτόν τον ίδιο, ελεύθερος να το αποδώσει με τον δικό του τρόπο, ποτέ όμως αυθαίρετα, πάντα με σεβασμό στο έργο και στο δημιουργό. Και με δέος μπροστά στη θεϊκή τέχνη της Μουσικής.


Η Μαργαρίτα Δαλμάτη είναι επίσης από τα γνωστά Ονόματα των Γραμμάτων έχει τιμηθεί με το "πρώτο κρατικό βραβείο ποίησης με το "βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών" για το σύνολο του λογοτεχνικού της έργου· με άλλα βραβεία ποίησης, καί στην Ιταλία με το Διεθνές Βραβείο «Citta di Monselice» το μόνο, ως το 1983, βραβείο στην Ευρώπη για λογοτεχνική μετάφραση.

Για πέντε χρόνια ήταν Λέκτωρ των Νεοελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο. Τρεις φορές υπότροφος του Ιταλικού Κράτους, από καιρό γνωρίζει στην Ιταλία την ποίηση της Ελλάδας καί της Κύπρου, καί στην Ελλάδα τη σύγχρονη Ιταλική ποίηση. Για τη συμβολή της στίς πνευματικές σχέσεις μεταξύ των δύο Χωρών, το Ιταλικό Κράτος την έχει τιμήσει με το Μετάλλιο Πνευματικής Αξίας 12.1.1963 με το παράσημο του Ιππότη της Ιταλικής Δημοκρατίας (Cavaliere Ufficiale) 2.6.1972 καθώς καί με το παράσημο του Commendatore (Ταξιάρχη) της Ιταλικής Δημοκρατίας 2.6.1987.

Μαθήτρια του μεγάλου Ιταλού Οργανίστα Ferruccio Vignanelli, ή Μαργαρίτα Δαλμάτη σπούδασε Τσέμπαλο καί Παλιά Μουσική στη «Santa Cecilia» της Ρώμης, από όπου πήρε το δίπλωμα της με τα συγχαρητήρια του Υπουργού Παιδείας της Ιταλίας. Είχε σπουδάσει πιάνο με τον Αλεξ Τουρνάϊσσεν καί την Π. Φάρου, Βιολί με τον Αλφρέντο Πρεστρό, Τραγούδι με τον Κίμωνα Τριανταφύλλου καί την Μιρέιγ Φλερύ στην Αθήνα, καί Μουσική Παλαιογραφία στη Σχολή της Κρεμόνας του Πανεπιστημίου της Πάρμας.

Ακολούθησε πάντα το δάσκαλο της σε όλα τα διεθνή σεμινάρια μουσικής ερμηνείας όπου δίδαξε, στη Βενετία, τη Ραβέννα, και ως τό 1982, στην Περούτζια. Εχει εμφανιστεί με ρεσιτάλ Τσέμπαλου, συναυλίες μουσικής δωματίου καί με Ορχήστρα, στην Ελλάδα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης καί στην Κύπρο.

Έχει παίξει σε διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Βενετία «Vacanze Musicali») καί σε ιστορικές αίθουσες συναυλιών της Ευρώπης με αυθεντικά όργανα πού της παραχωρήθηκαν από Μουσεία: στο Vleeshuis της Αμβέρσας, στις 6 Μαΐου 1980, με τό τσέμπαλο Johanes Daniel Dulken 17471 στη σειρά των συναυλιών της «Arcadia» των αφιερωμένων στην Opera Omnia του Frescobaldi, στίς 15 'Οκτωβρίου 1978 στη Ρώμη, στο Palazzo di Cancelleria, τό παλάτι του Καρδινάλιου Όττομπύνι, στην ίδια εκείνη αίθουσα όπου ο Domenico Scarlatti είχε συναγωνιστεί τον Haendel· στο San Miniato al Monte της Φλωρεντίας, στίς 30 Ιουνίου 1989, κ.α.

Στην Ελλάδα έχει παρουσιάσει τις μεγάλες σχολές Τσέμπαλου με ρεσιτάλ αφιερωμένα τό καθένα σε ένα μόνο συνθέτη, με Τσέμπαλο Neupert με δερμάτινες ακίδες, μοντέλλο Cristofori, αρχίζοντας τα 1968 με τόν επίσημο εορτασμό για τα 300 χρόνια άπο τη γέννηση του Francois Couperin..Όλοι οι κριτικοί μουσικής έχουν ασχοληθεί μαζί της από τόν ημερήσιο Τύπο. Με τη συναυλία της εληνικής κοινότητας Μότσαρτ "Σύλλογος φίλων του Μότσαρτ" Mozartgemeinde (Μαργαρίτα Δαλμάτη, τσέμπαλο - Urs Ruttimann, φλάουτο) στίς 19 Φεβρουαρίου 1977, ή Μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Εθνικού καί Καποδιστριακοΰ Πανεπιστημίου Αθηνών άνοιξε τίς πύλες της καί στη Μουσική.



Το 1984 η Μαργαρίτα Δαλμάτη ίδρυσε τη «Σχολή Vignanelli Αθηνών» - την πρώτη σχολή Τσέμπαλου καί Παλιάς Μουσικής στην Ελλάδα - στό «Αθήναιον Ωδείο» του Διεθνούς Καλλιτεχνικού Κέντρου «Athenaeum», έδρα των Διεθνών Μουσικών Διαγωνισμών, καί της παραχωρήθηκε τό προνόμιο να παρουσιάζει τους μαθητές της στο Κρατικό Ωδείο της «Santa Cecilia» στη Ρώμη για τίς διπλωματικές τους εξετάσεις. Ως το 1988 οι σπουδές Τσέμπαλου δεν ήταν αναγνωρισμένες στην Ελλάδα Η «Σχολή Βινιανέλλι Αθηνών» έχει δώσει πολλά διπλώματα, πάντα μπρός σε διεθνή κριτική επιτροπή· ή ίδια έχει λάβει μέρος, σα μέλος της κριτικής επιτροπής, σε διεθνείς διαγωνισμούς Τσέμπαλου στην Ευρώπη.



Πηγή πληροφοριών: Σύλλογος φίλων του Μότσαρτ όπου η εξαίρετη Μαργαρίτα Δαλμάτη είναι μέλος του Επίτιμου Συμβουλίου

W.F. Bach, Fantasie d-minor, Kaung-Ae Lee, Cembalo

Οι 'Αγγελοι, όταν δοξολογούν το θεό, παίζουν μουσική Μπαχ. Αντίθετα όταν βρίσκονται μεταξύ τους, παίζουν μουσική του Μότσαρτ και ο θεός αρέσκεται πάρα πολύ να τους ακούει...
Κάρλ Μπάρθ