Ο φθινοπωρινός ουρανός της ξενιτιάς...Lugano, Νοέμβρης '07
ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Σήμερα νιώθω στην καρδιά
ένα απροσδιόριστο ρίγος από αστέρια,
αλλά το μονοπάτι μου χάνεται
στην ψυχή της ομίχλης.
Το φως μού κόβει τα φτερά
και ο πόνος της θλίψης μου
μουσκεύει τις αναμνήσεις
στην πηγή της ιδέας.
Όλα τα τριαντάφυλλα είναι άσπρα,
τόσο άσπρα όσο η λύπη μου,
και δεν είναι τα τριαντάφυλλα άσπρα,
γιατί έχει χιονίσει επάνω τους.
Πριν είχαν το ουράνιο τόξο.
Επίσης πάνω στην ψυχή χιονίζει.
Το χιόνι της ψυχής έχει
νιφάδες φιλιών και σκηνών
που βυθίστηκαν στη σκιά
ή στο φως αυτού που τις σκέφτεται.
Το χιόνι πέφτει απ' τα τριαντάφυλλα,
αλλά αυτό της ψυχής μένει,
και τ' αρπαχτικά νύχια των χρόνων
κάνουν ένα σάβανο μ' αυτό.
Θα λιώσει το χιόνι
όταν θα μάς πάρει ο θάνατος;
Ή αργότερα θα υπάρξει ένα άλλο χιόνι
και άλλα τριαντάφυλλα τελειότερα;
Θα είναι μαζί μας η ειρήνη
όπως μας δίδαξε ο Χριστός;
Ή ποτέ δεν θα είναι δυνατή
η λύση αυτού του προβλήματος;
Κι αν ο έρωτας μάς εξαπατά;
Ποιος στη ζωή μάς εμψυχώνει
εάν το λυκόφως μάς βυθίζει
στην αληθινή επιστήμη
του καλού που ίσως δεν υπάρχει,
και του κακού που χτυπά δίπλα;
Εάν η ελπίδα σβήσει
και αρχίσει η Βαβέλ,
ποια δάδα θα φωτίζει
τους δρόμους της Γης;
Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο,
τι θα είναι η αθωότητα;
Τι θα είναι η καρδιά
αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;
Κι αν ο θάνατος είναι ο θάνατος,
τι θα είναι οι ποιητές
και τα κοιμισμένα πράγματα
που κανένας πια δε τα θυμάται;
Ω Ήλιε των ελπίδων!
Γάργαρο νερό! Καινούργιο φεγγάρι!
Καρδιές των παιδιών!
Ψυχές σκληρές από τις πέτρες!
Σήμερα νιώθω στην καρδιά
ένα απροσδιόριστο ρίγος από αστέρια
και όλα τα τριαντάφυλλα
είναι τόσο άσπρα όσο η θλίψη μου.
Federico García Lorca
CANCIÓN OTOÑAL
Noviembre de 1918 (Granada)
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη
Η λίμνη της θλίψης... Lugano, Νοέμβρης '07
A Federico García Lorca
Σήμερα νιώθω στην καρδιά
ένα απροσδιόριστο ρίγος από αστέρια,
αλλά το μονοπάτι μου χάνεται
στην ψυχή της ομίχλης.
Το φως μού κόβει τα φτερά
και ο πόνος της θλίψης μου
μουσκεύει τις αναμνήσεις
στην πηγή της ιδέας.
Όλα τα τριαντάφυλλα είναι άσπρα,
τόσο άσπρα όσο η λύπη μου,
και δεν είναι τα τριαντάφυλλα άσπρα,
γιατί έχει χιονίσει επάνω τους.
Πριν είχαν το ουράνιο τόξο.
Επίσης πάνω στην ψυχή χιονίζει.
Το χιόνι της ψυχής έχει
νιφάδες φιλιών και σκηνών
που βυθίστηκαν στη σκιά
ή στο φως αυτού που τις σκέφτεται.
Το χιόνι πέφτει απ' τα τριαντάφυλλα,
αλλά αυτό της ψυχής μένει,
και τ' αρπαχτικά νύχια των χρόνων
κάνουν ένα σάβανο μ' αυτό.
Θα λιώσει το χιόνι
όταν θα μάς πάρει ο θάνατος;
Ή αργότερα θα υπάρξει ένα άλλο χιόνι
και άλλα τριαντάφυλλα τελειότερα;
Θα είναι μαζί μας η ειρήνη
όπως μας δίδαξε ο Χριστός;
Ή ποτέ δεν θα είναι δυνατή
η λύση αυτού του προβλήματος;
Κι αν ο έρωτας μάς εξαπατά;
Ποιος στη ζωή μάς εμψυχώνει
εάν το λυκόφως μάς βυθίζει
στην αληθινή επιστήμη
του καλού που ίσως δεν υπάρχει,
και του κακού που χτυπά δίπλα;
Εάν η ελπίδα σβήσει
και αρχίσει η Βαβέλ,
ποια δάδα θα φωτίζει
τους δρόμους της Γης;
Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο,
τι θα είναι η αθωότητα;
Τι θα είναι η καρδιά
αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;
Κι αν ο θάνατος είναι ο θάνατος,
τι θα είναι οι ποιητές
και τα κοιμισμένα πράγματα
που κανένας πια δε τα θυμάται;
Ω Ήλιε των ελπίδων!
Γάργαρο νερό! Καινούργιο φεγγάρι!
Καρδιές των παιδιών!
Ψυχές σκληρές από τις πέτρες!
Σήμερα νιώθω στην καρδιά
ένα απροσδιόριστο ρίγος από αστέρια
και όλα τα τριαντάφυλλα
είναι τόσο άσπρα όσο η θλίψη μου.
Federico García Lorca
CANCIÓN OTOÑAL
Noviembre de 1918 (Granada)
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη
Η λίμνη της θλίψης... Lugano, Νοέμβρης '07A Federico García Lorca
.png)
.jpg)
35 σχόλια:
.
.
.
.
CANCIÓN OTOÑAL
Noviembre de 1918. (Granada.)
Hoy siento en el corazón
un vago temblor de estrellas,
pero mi senda se pierde
en el alma de la niebla.
La luz me troncha las alas
y el dolor de mi tristeza
va mojando los recuerdos
en la fuente de la idea.
Todas las rosas son blancas,
tan blancas como mi pena,
y no son las rosas blancas.
que ha nevado sobre ellas.
Antes tuvieron el iris.
También sobre el alma nieva.
La nieve del alma tiene
copos de besos y escenas
que se hundieron en la sombra
o en la luz del que las piensa.
La nieve cae de las rosas
pero la del alma queda,
y la garra de los años
hace un sudario con ellas.
¿Se deshelará la nieve
cuando la muerte nos lleva?
¿O después habrá otra nieve
y otras rosas más perfectas?
¿Será la paz con nosotros
como Cristo nos enseña?
¿O nunca será posible
la solución del problema?
¿Y si el amor nos engaña?
¿Quién la vida nos alienta
si el crepúsculo nos hunde
en la verdadera ciencia
del bien que quizá no exista
y del mal que late cerca?
¿Si la esperanza se apaga
y la Babel se comienza
qué antorcha iluminará
los caminos en la Tierra?
¿Si el azul es un ensueño
qué será de la inocencia?
¿Qué será del corazón
si el amor no tiene flechas?
¿Y si la muerte es la muerte
qué será de los poetas
y de las cosas dormidas
que ya nadie las recuerda?
¡Oh sol de las esperanzas!
¡Agua clara! ¡Luna nueva!
¡Corazones de los niños!
¡Almas rudas de las piedras!
Hoy siento en el corazón
un vago temblor de estrellas
y todas las rosas son
tan blancas como mi pena.
Όλε!!!
Σ;)))))
Νομίζω πως η ελπίδα και η λύπη είναι παιδιά μιάς μάνας. :) Απαραίτητες και οι δύο..
@ Μαύρος Γάτος
To κατέχεις το άθλημα κεραμιδόγατο ε; ¡Buenas noches, cariño! ;)
@ χαρίδημος
Σαφώς. Σωστότατο. Αλλιώς θα ήταν βαρετά.... ;)
Απλά ο Λόρκα μαγεύει με τον θαυμαστό τρόπο που χρησιμοποιεί τις λέξεις, που συχνά δεν επικεντρώνω στο τί λέει και στο συναίσθημα, όσο στο πώς το λέει και πόσο μαγικά, ενώ είναι όλα τόσο απλά. Ούτε βαρύγδουπα, ούτε ασυνάρτητα, ούτε εντυπωσιακές φανφάρες...
μια καλησπέρα φίλη γλυκιά.
άκου μελαγχολία! εσύ; αποκλείεται! άντε και θέλω να ξαναγελάσουμε μαζί να το φχαριστηθούμε!
κοίτα κι αυτά τα χρώματα! όνειρο είναι το λουγκάνο. βάλε πολύ λουγκάνο στο μυαλό σου, να χορέψει τάγκο με τα πεύκα στην άκρη της θάλασσας. για σύγκρινε αποχρώσεις!
όσο για το λόρκα, δε λέω τίποτις. τι να πεις με δαύτον!
και σε ζηλεύω για τις παρουσιάσεις που κάνεις, άρα λέω: τς τς, δε με ενδιαφέρει εμένα...
@ abttha
Γεια σου Αμπθούλα μου!
Όχι καλή μου μια χαρά είμαι εγώ. Οι κουζουλοί δεν παθαίνουν τίποτα. Απλά όταν μεταφράζεις ένα ποίημα, το βιώνεις εντελώς διαφορετικά απ' ότι να το διαβάζεις απλά. Μπαίνεις μέσα του κυριολεκτικά. Ή το παίρνεις μέσα σου. Παίρνεις πάνω σου το βάρος ή τη χαρά του ποιητή. Μα τί σου λέω τώρα; Σε σένα τα λέω; :))))) Που έχεις μεταφράσει Άδωνι; Ξέρεις λοιπόν... και ο Λόρκα όπως επίσης ξέρεις Άμπθα μου, έχει μια δύναμη, απίστευτη, να σε μαγεύει ΚΑΘΕ φορά, σαν να είναι η πρώτη που τον διαβάζεις!
Είναι η κάθε λέξη φωτιά! Μένω με το στόμα ανοιχτό κάθε φορά, αναλογιζόμενη, πώς γίνεται ένα νιάνιαρο 20 χρονών, να γράφει τέτοια ποίηση!!!
Γεννήθηκε το 1898 και το Φθινοπωρινό τραγούδι το έγραψε το 1918!!! 20 χρονών Άμπθα μου!!!
Είναι να μην τρελαίνεται κανείς;
Από σήμερα μετράω μέρες...
Κι έχει κάτι τρελά... Νταλάρα σε σκηνοθεσία Φασουλή με τάνγκο!!!
Πάριο με Λαζόπουλο λέει... χαχαχαχα! Χαμός! ;)
H αξιοπρέπεια της θλίψης.
κάθε φορά που διαβάζω Λόρκα...υποκλίνομαι απλώς!
θυμάσαι ότι έχω και προσωπική ιστορία που με συνδέει μαζί του άλλωστε...
Περιττό να σχολιάζω οτιδήποτε, απλώς απολαμβάνω τη μαγεία της χρήσης των λέξεων και των εικόνων που δημιουργεί.
καλή σου μέρα Μαριάννα
υγ: ετοιμάζω εκδρομή Ελβετία τον Ιούνιο στα μπλε! της εθνικής μη παρεξηγούμαστε!!!
Homenaje A Federico - Camaron De La Isla.mp3
Αν διαβάσεις τους στίχους του Λόρκα πρωί ή βράδυ, αν τους διαβάσεις Δευτέρα, Τρίτη, ή Παρασκευή, αν τους διαβάσεις μελαγχολικός ή χαρούμενος, κουρασμένος ή έτοιμος για ζωή,
όποτε τους διαβάζεις,
οι ίδιες λέξεις σου αφήνουν καινούργια συναισθήματα.
@ Κούκος
Έτσι το εισπράττω ακριβώς από κάποιους ποιητές μεγάλους. Όπως το λες. Το μεγαλείο της απλότητας στο στίχο και όχι της επιτηδευμένης δήθεν πολυπλοκότητας και ασυναρτησίας, που συνήθως έχουν τα ποιήματα πολλών Ελλήνων, που πέφτουν στην παγίδα να κάνουν το διαφορετικό και χρησιμοποιούν λέξεις που δεν τις ξέρουν ότι οι ίδιοι μετά από μια βδομάδα. Γενικά με τρελαίνει η ασυναρτησία και το δήθεν... Γιατί η ασυναρτησία είναι δήθεν. Εκτός αν πρόκειται περί βλάβης μονιμότερης και σοβαρότερης. :)))))
@ Κωνσταντίνος Π
Έτσι και βρεθείς γιορτές κατά Αθήνα μεριά να τα πούμε οπωσδήποτε. Ή έστω τηλεφωνικά. Για να έρθω να σας δω... :) Να μαζευτούν οι Έλληνες από τα πέριξ. Αν και θα το ξέρουν...
Για Λόρκα... ναι, τί άλλο να πούμε εμείς οι δυο, πού να μην το έχουμε πει; ;)
Σε φιλώ...
@ Juanita La Quejica
Α ρε αστέρι! Πιστεύω πως έχεις το πιο αξιόλογο αρχείο στο είδος αυτό! Το ΕΛΙΑ του Φλαμένκο είσαι!!! :) Ευχαριστώ... πολύ ε;
@ Aggelos Spyrou
Έτσι ακριβώς! Αυτό νιώθω με το Λόρκα και τρελαίνομαι. Και με τον Νερούδα και μερικούς άλλους...
Κάθε φορά την ίδια έλξη, την ίδια μαγεία μου ασκούν.
Χαίρομαι που βλέπω ότι το παθαίνουν κι άλλοι! :))))
Φιλιά! Καλημέρα!
Αυτό το ¿Y si el amor nos engaña?
μου έφερε στο νου κι ένα πολύ όμορφο τραγούδι (tientos) που λέει:
Ay, la verdad a mi me engañó
me fié de la verdad
y la verdad me engañó.
¿Cuando la verdad me engaña
de quién me voy a fiar yo?
Τέτοια ποιότητα αμεσότητας και έντασης μου φαίνεται πως έχουν και οι στίχοι του Lorca ίσως γι' αυτό έγινε τόσο αγαπητός στο ευρύ κοινό...
la poesía es
lo imposible
hecho posible
όπως έλεγε κι ο φίλτατος federico...
Πολύ όμορφη η μετάφρασή σου Μαριάννα! :-)
@ artanis_alatariel
Καλώς την! Μιλάς για το τραγούδι του Μορέντε ε; Το οποίο είναι υπέροχο όπως όλα.
Όταν σε παραπλανεί η αλήθεια, ποιόν θα μπορέσεις να εμπιστευτείς μετά... Φοβερό; Ο Μορέντε έχει γράψει το στίχο; Οι Ισπανοί κάνουν ένα εκνευριστικό λάθος, που συχνά με αγανακτεί. Είναι πολύ... διακριτικοί με τους στιχουργούς. Τις πιο πολλές φορές, δεν τους αναφέρουν καν.
Ο Λόρκα για μένα είναι ο καλύτερος ποιητής των τελευταίων πέντε χιλιάδων χρόνων. :))))
Οπότε καταλαβαίνεις... Οι πάντες έπονται. Πιστεύω ότι το ντουέντε βγήκε για να εκφράσει την ποίησή του.
Άκουγα το πρωί από το δίσκο του Μορέντε για το Λόρκα, το κομμάτι campanas por el poeta... και σκεφτόμουν εκτός από το τι έχει γράψει ο ίδιος, κοίτα να δεις τί έχει εμπνεύσει στους ανθρώπους...
Αυτό το κομμάτι που κυριολεκτικά είναι ένα αριστούργημα θείας μουσικής έμπνευσης και είναι ένα κράμα ήχων των τσιγγάνων της Ανδαλουσίας, ρώσικων παραδοσιακών, χορωδιακών τραγουδιών, μουσικές του Πράισνερ, εκκλησιαστικών βυζαντινών ύμνων, μανιάτικων μοιρολογιών... Τί να πω; Τί να γράψω; που νιώθω τόσο φτωχή να περιγράψω τι μου προκαλεί...
Ευτυχώς εσύ και η Χουανίτα ξέρω συμμερίζεστε... ;)
Η γνώμη σου για τη μετάφραση, με γεμίζει χαρά. Χαίρομαι που συμφωνείς. Κι αν κάπου διαφωνείς, θα σε παρακαλούσα να μου το λες. Βοηθάει... :)
¡Hasta la proxima querida! Buenas tardes!
υπεροχο..αλλα και οι φωτο σου..!!!
@ φεγγαραγκαλιες
Να είσαι καλά βρε κορίτσι μου που είπες και για τις φωτό! :) Πρόκειται να φτιάξω ένα ποιητικό λεύκωμα με μικρά ποιητικά κοψίδια και χαϊκού, ιταλικά και ελληνικά και θα βάλω τέτοιες φωτό από Ελβετία μέσα απ' τα μάτια μου. Οι Ελβετοί έχουν ενθουσιαστεί με το πως βλέπω τη χώρα τους, αλλά ήθελα να δω πως τις βλέπουν και οι εκτός... ;)
Φιλιά πολλά !!!
Καλησπερα Μαριαννα!
Ω ! εσύ , που δεν σου λέω πως τη νύχτα,
Κλαίοντας πλαγιάζω,
Που η ύπαρξή σου τρυφερά με κουράζει,
Νανούρισμα σα να ‘ταν,
Ώ εσύ, που δεν μου λες αν αγρυπνάς
Για χάρη μου πέ μου,
Πώς θα μπορούσαμε, εντός μας,
να κρατήσουμε αυτό το μεγαλείο
αν δεν το είχαμε διόλου χορτάσει :
*
Θυμήσου τους εραστές, πόσο γρήγορα,
Τις εκμυστηρεύσεις μόλις αρχίσουν,
Λεν ψέμματα κιόλας
*
Μόνο με κάνεις . Μόνον εσέ μπορώ ν’ αλλάξω
Μια στιγμή εσύ είσαι , το θρόισμα, ύστερα, είναι πάλι
Ή κάποιο άρωμα που εξατμίστηκε όλο.
Άχ ! μες στην αγκαλιά μου όλες τις έχω χάσει.
Μόνον εσύ, πάλι και πάλι θα γεννιέσαι :
Γιατί ποτέ μου δεν σ’ αγκάλιασα σε κρατώ τόσο.
Και για να μην παρεξηγηθω:
Ειναι ποιημα του Rilke!
Rene,Karl ,Wilhelm,Maria..Rilke!
Τα σεβη μου!
@ vrakas kostas
Υπέροχα Κώστα! Καταπληκτικός ο Ρίλκε! Ευχαριστούμε πολύ!
Καλό βράδυ!
Ναι, σ' αυτό αναφερόμουν αν και το έχουν τραγουδήσει και άλλοι, όμως οι αδυναμίες δεν κρύβονται... ;-)
Όσον αφορά τα στιχάκια ιδίως σε σχέση με το flamenco, ο πιο πιθανός λόγος να μην αναφέρονται στιχουργοί είναι επειδή πρόκειται για letras populares / tradicionales ή όπως αλλιώς θέλεις πες το. Ακόμη και αν κάποτε η καταγωγή τους ήταν φανερή πλέον έχει δημιουργηθεί ένα corpus από coplas populares ανώνυμες απ' τις οποίες αντλούν την έμπνευσή τους οι περισσότεροι καλλιτέχνες του flamenco. Άλλωστε ο Morente είναι τόσο "ψείρας" μ' αυτά που σίγουρα θα το έγραφε αν ήταν κάποιου συγκεκριμένου! :-)
Πάντως απ' αυτό τον δισκο του Morente με τον Lorca εμένα με πεθαίνει το κομμάτι "Y de pronto" (ποίημα του Francisco Garcia Lorca, μεγάλου αδερφού του Federico, πάντως για μία πιο ολοκληρωμένη ματιά ρίξε ένα βλέφαρο κι εδώ... ;-)
Τελικά το σχόλιο αρχίζει να μοιάζει επικίνδυνα με τα Άπαντα του Παλαμά αλλά το αντιπαρέρχομαι...
Μ' αρέσει, που λες, πολύ να μελετάω μεταφράσεις γιατί ουσιαστικά βλέπεις δύο πράγματα, τόσο το έργο του ποιητή όσο και τη ματιά του μεταφραστή πάνω σ' αυτό.
Οι αλλαγές είναι θεμιτότατες κατά την μεταφραστική διαδικασία εφόσον όμως αποσκοπούν στο να αποδώσουν με μεγαλύτερη σαφήνεια την αίσθηση του πρωτότυπου, έτσι δεν είναι;
Σε μία πιο επισταμένη ματιά που έριξα στη μετάφραση μου δημιουργήθηκαν μερικές απορίες... Έχουμε και λέμε:
1) Εάν η ελπίδα εξαφανιστεί / και αρχίσει η Βαβέλ
Si la esperanza se apaga / y la Babel se comienza
Τι εξυπηρετεί η αλλαγή του χρόνου; Έχω την εντύπωση πως αλλάζοντας το χρόνο μεταθέτεις το γεγονός σε ένα μελλοντικό χρόνο, αλλά όπως το "κόβω" με βάση τον ενεστώτα στο πρωτότυπο μιλάει για κάτι που συμβαίνει αυτή τη στιγμή. Δηλαδή "Αν η ελπίδα σβήνει και η Βαβέλ αρχίζει..." αντί "Εάν η ελπίδα εξαφανιστεί και αρχίσει η Βαβέλ" κι επίσης γιατί τόσο "δραστική" με την ελπίδα, άστη να σβήσει σιγά σιγά, μην την εξαφανίσεις με τη μία! ;-)
2) Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο, / Τί θα είναι η αθωότητα; / Τί θα είναι η καρδιά / αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;
¿Si el azul es un ensueño / qué será de la inocencia? / ¿Qué será del corazón / si el amor no tiene flechas?
Κι αν ο θάνατος είναι ο θάνατος, / τί θα είναι οι ποιητές / και τα βαρετά πράγματα / που κανείς πια δε θυμάται;
¿Y si la muerte es la muerte / qué será de los poetas / y de las cosas dormidas / que ya nadie las recuerda?
Αυτό το "qué será" μου κάνει κάτι σε "τι θα γίνει / απογίνει" χωρίς να είμαι σίγουρη ότι χρησιμοποιείται και με αυτή την έννοια, αλλά κάπου στο βάθος του μυαλού νομίζω πως αυτή η χρήση του μέλλοντα του ser υπάρχει, με την σημασία δηλαδή του "τι θ' απογίνω" και βασικά μου ταιριάζει καλύτερα στο όλο νόημα, του στυλ "Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο, / Τί θα απογίνει η αθωότητα; / Τί θα απογίνει η καρδιά / αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;", κάτι που θα εξέφραζε απορία για τη βαθύτερη σημασία αυτών των εννοιών, αλλά επειδή όπως λέει και το κείμενο παρακάτω για cosas dormidas είμαι κι εγώ ανάμεσά τους οπότε μπορεί να λέω και μπαρούφες, μην τα παίρνεις και τοις μετρητοίς! ;-)
και 3) Ω Ήλιε των ελπίδων! / Γάργαρο νερό! Καινούριο φεγγάρι! / Καρδιές των παιδιών! / Ψυχές σκληρές πέτρινες!
¡Oh sol de las esperanzas! / ¡Agua clara! ¡Luna nueva! / ¡Corazones de los niños! / ¡Almas rudas de las piedras!
Προς τι η μετατροπή του ουσιαστικού piedras σε επίθετο; Στο συγκεκριμένο κομμάτι έχουμε μια σειρά από εικόνες που βάζει ο Lorca και τις οποίες κρατάς ως έχουν αλλά στον τελευταίο στίχο αλλάζεις το "¡Almas rudas de las piedras!" σε "Ψυχές σκληρές πέτρινες!". Είχα και έχω πάντα την εντύπωση πως οι ποιητές όταν περιγράφουν εικόνες ακόμα κι αν υπονοούνται χίλια δυο πράγματα από αυτές στην πραγματικότητα αυτό που εννοούν είναι αυτό που λένε! Δηλαδή στο συγκεκριμένο παράδειγμα λέει & εννοεί: "Ψυχές σκληρές της πέτρας" (δεν βάζω πληθυντικό γιατί δεν μου ακούγεται καλά στα ελληνικά) ακόμα κι αν στη συνέχεια το αντιλαμβανόμαστε ως "Ψυχές σκληρές πέτρινες!" δηλαδή σ' αυτή τη φάση ερμηνεύεις δεν μεταφράζεις, οπότε ένα σημαίνον που μπορεί να δημιουργήσει παραπάνω από ένα σημαινόμενα το περιορίζεις.
Όχι ότι υπάρχει ποτέ σωστό και λάθος σ' αυτές τις περιπτώσεις, αλλά κουβέντα να γίνεται ρε παιδί μου!
Τι δοκίμιο ήταν αυτό βραδιάτικα! ;-) Αλυσιδωτές αντιδράσεις έμπνευσης προκαλεί αυτός ο Lorca, ε;!
Καλή σου νύχτα λοιπόν, ελπίζω να μη σε κούρασα πολύ και αναμένω τον Montero... ;-)
@ artanis_alatariel
Για τα παραδοσιακά και τα λαϊκά ξέρω. Έχω και την υπέροχη δουλειά του Κοκόλη των εκδόσεων Στιγμή, Στιχάκια του Φλαμένκο. Δεν ξέρω αν το ξέρεις. Εγώ είμαι υπέρ της κυριολεκτικής μετάφρασης. Ο Κοκόλης έχει κάνει απόδοση ελεύθερη στα coplas, νοηματικά άψογη!!! Έχω πολύ εντυπωσιαστεί.
Καλά ο Μορέντε πρέπει να σου κάνει άγαλμα! Δεν έχω δει τελειότερη δουλειά από τη δική σου!
Ναι, πολύ καλό το "Y de pronto". Αλλά το campanas por el poeta είναι κάτι άλλο βρε παιδί μου. Απερίγραπτο. Ο Μορέντε είναι ανεπανάληπτος. Τελειομανής και η δουλειά που έχει κάνει είναι θησαυρός ανεκτίμητος.
Χίλια μπράβο σου για όλη την παρουσίαση του έργου του! Και άλλα τόσα ευχαριστώ για τα λινκ που δίνεις τα πολύτιμα.
Στο θέμα της μετάφρασης.
1) Λοιπόν το ξεθωριάσει, είχα διαλέξει στο λεξιλόγιο που έφτιαξα στην αρχή ή το εξασθενίσει και ήθελα να το χρησιμοποιήσω ακριβώς με το ίδιο σκεπτικό το δικό σου.
Στα λεξικά υπάρχουν όλες οι ερμηνείες. Ένιωσα ότι το ξεθωριάζω είναι αναστρέψιμο, ενώ το σβήνομαι όχι. Αν δηλαδή η ελπίδα ξεθωριάσει, μπορεί και να ανακάμψει κάποια άλλη στιγμή. Αν σβηστεί δεν ανάβει πια ή ανάβει καινούρια. Τελικά διάλεξα το εξαφανιστεί σε παθητική φωνή που μου φάνηκε πιο κοντά σε ότι ήθελε να πει ο ποιητής. Το εξαφανιστεί μου φάνηκε αναστρέψιμο. Το σβηστεί, όχι... το σβήστηκε απ' το χάρτη θα με επηρέασε(που είναι μονιμότερο του μονίμου) ή το πού εξαφανίστηκες βρε; (κι όλο μπροστά μου είσαι) χαχαχαχα
Μετά αφού έκανα χρήση παθητικής στην υπόθεση, δε γινόταν να βάλω παθητική στο αρχίζω στην απόδοση.
Πάρ' τ' αυγό και κούρευτο. :) Ξέρεις είναι τι σου κολλάει εκείνη την ώρα. Συχνά όταν έχω να επιλέξω ανάμεσα σε δύο εκδοχές, τη μια μέρα βάζω τη μία και την άλλη το κοιτάω, το ξανακοιτάω και το αλλάζω.
Εν τω μεταξύ ναι, είναι ενεστώτας αλλά δε μου βγαίνει οριστική στη μετάφραση με την υπόθεση. Δηλαδή αν πάρω το ήπιο ρήμα, ξεθωριάζω. Θα πρέπει να πούμε.
Αν η ελπίδα ξεθωριάζει και η Βαβέλ αρχίζει... μου κολλάει καλύτερα Αν η ελπίδα ξεθωριάσει και η Βαβέλ αρχίσει ... που είναι υποτακτική.
Τώρα είναι θέμα προσωπικό, πως το βιώνει ο καθένας... γι αυτό το «ποίηση είναι αυτό που χάνεται στη μετάφραση» είναι πολύ σωστό.
2) Εδώ για μένα είναι ξεκάθαρο το είναι. Επειδή θέλω να πιστεύω ότι ξέρω λίγο τον Λόρκα, ελάχιστα, όσο πατάει η γάτα, έτσι δεν μου κολλάει το γίνω, πόσο μάλλον το απογίνω, γιατί βγάζει κλαψοτέτοιο και δεν του πάει καθόλου. Είναι μελοδραματικό το τί θα απογίνει η αθωότητα και το τί θα απογίνει η καρδιά.
Κι απ' την άλλη στον πρώτο στίχο είναι σαφές το είναι το οποίο γίνεται μέλλοντας παρακάτω. Δες το:
Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο, / Τί θα είναι η αθωότητα; / Τί θα είναι η καρδιά / αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;
Αν το πεις: Εάν το γαλάζιο είναι ένα όνειρο, / Τί θα «απογίνει» η αθωότητα; / Τί θα «απογίνει» η καρδιά / αν ο Έρωτας δεν έχει βέλη;
Δεν βγάζει νόημα 1ος και 2ος στίχος με τίποτα, αλλά και δεν μ' αρέσει. Προσωπική άποψη φυσικά. :)
3)¡Almas rudas de las piedras! Κατά λέξη είναι: Ψυχές σκληρές από τις πέτρες.
Αλλά νοηματικά δε μου κόλλαγε και το έβαλα πέτρινες γιατί θεώρησα ότι αυτό εννοεί. Όμως τώρα που το ξανασκέφτηκα μου 'ρθε αναλαμπή, έφαγα φλασιά δηλαδή, ότι μπορεί να εννοεί και από μεταφορικούς πετροβολισμούς. Δηλαδή ότι σκλήρυναν οι ψυχές από τις πέτρες που έφαγαν. Που τους έριξαν!
Έτσι όπως το εκλαμβάνεις εσύ, δεν είναι με τίποτα, κατά τη γνώμη μου, γιατί το de εδώ ξεκάθαρα είναι «από» αλλιώς δε θα υπήρχε άρθρο. Αν ήταν όπως το λες, θα έπρεπε να είναι: Almas rudas de piedra! Γιατί να μην έχει βάλει κι εκείνος ενικό αν ήθελε;
Έτσι κι αλλιώς, ευχαριστώ πάρα πάρα πάρα πολύ για την ουσιαστικότατη συζήτηση που βοηθά για καλύτερο αποτέλεσμα και νομίζω πήραμε και οι δυο από αυτό, αφού κι εσύ ενδιαφέρεσαι και αγαπάς τη μετάφραση όπως κι εγώ.
Ο Montero υπέροχος!!! Υπέροχος!!! Αλλά τί παλούκι είναι το άτομο; Δύσκολη η ποίησή του. Μια ματιά έριξα και πήγα παραπέρα... χαχαχαχα. Προς το παρόν τελειώνω μια εκπληκτική συνέντευξή του... ελπίζω σύντομα να το έχω κι εκεί θέλω σίγουρα τη γνώμη σου.
Καλημέρα κι ευχαριστώ για όλα...
"ένα αβέβαιο τρέμουλο αστεριών"..
πέρα από τις γνωστές μελοποιήσεις του Λόρκα και του Νερούδα είναι η πρώτη επαφή μου με αυτούς τους δυο.. και μου δόθηκε η ευκαιρία να μάθω ισπανικά αλλά... ευχαριστώ πολύ!
Αυτό που μ' αρέσει με τις μεταφράσεις είναι που βγάζουν τόσα πράγματα στην επιφάνεια!
Για τα πρώτα δύο με κάλυψες αλλά υποβάλλω ένσταση για το τρίτο ζήτημα! ;-)
Ω Ήλιε των ελπίδων! / Γάργαρο νερό! Καινούριο φεγγάρι! / Καρδιές των παιδιών! / Ψυχές σκληρές πέτρινες!
¡Oh sol de las esperanzas! / ¡Agua clara! ¡Luna nueva! / ¡Corazones de los niños! / ¡Almas rudas de las piedras!
Εξακολουθώ πάντως να μην αντιλαμβάνομαι γιατί να είναι "από" και όχι γενική πληθυντικού. Η ύπαρξη άρθρου δεν προεξοφλεί το γεγονός, άλλωστε και παραπάνω έχεις "de las esperanzas", "de los niños" και αυτά τα βάζεις κανονικά σε γενική. Αν ήταν χωρίς άρθρο "de piedra" τότε θα ήταν ξεκάθαρα επίθετο, λεμε π.χ. hecho de piedra, de madera etc.
Η χρήση του ενικού ήταν ίσως άτυχη εκ μέρους μου απλώς το να ειπωθεί "Ψυχές σκληρές των πετρών" μου ακούγεται πιο αλλόκοτο από "της πέτρας" ίσως αν γινόταν "των βράχων" να ήταν καλύτερα αλλά τότε θα ξέφευγε από την πέτρα... Επίσης ήδη χρησιμοποιεί ένα επίθετο για να προσδιορίσεις τις "almas" το "rudas" γιατί να βάλει απανωτά και ένα ακόμη και αν όντως έτσι το εννοούσε γιατί να μην το βάλει ως επίθετο και το βάζει ως ουσιαστικό;
Φυσικά, είναι θέμα αποκλειστικά τί εικόνες δημιουργεί στον καθένα το κείμενο και αναλόγως το μεταφράζει.
Με βάση αυτό το γεγονός η μετάφρασή σου είναι άριστη, δηλαδή απ' τη στιγμή που μπορείς να εξηγήσεις γιατί διάλεξες αυτό και όχι εκείνο σε κάθε περίπτωση. :-)
Αυτό του Κοκόλη δεν έχει τύχει να πέσει στα χέρια μου αλλά θα το ψάξω!
Πάντως αν σου άρεσε τόσο το Campanas... θα σου συνιστούσα και την Misa Flamenca του αν δεν έχει πέσει μέχρι τώρα στα χέρια σου... είναι θεϊκή με όλες τις πιθανές συνδηλώσεις της λέξης!
@ αλαφροίσκιωτος
Καλώς τον! Η ευκαιρία είναι πάντα εδώ. Να το θυμάσαι αυτό. Ξεκίνα τώρα. Αμέσως. Τα ισπανικά είναι η μόνη γλώσσα, Η ΜΟΝΗ, που μαθαίνεται άνετα στο σπίτι και χωρίς δάσκαλο. Έχει απίστευτα λογική γραμματική και κανόνες προφοράς που καλύπτουν κάθε απορία σου. Πάει πολύ σε μας τους Έλληνες. Όταν το αποφασίσεις, πες μου να σου πω τι να κάνεις και από πού ν' αρχίσεις...
Για τον Λόρκα τί άλλο να πω... που να μην το έχω χιλιοπεί. Δεν χορταίνεται. Και διαβάζεται πάντα σαν να είναι η πρώτη φορά.
Η φράση, στην οποία επικέντρωσες, είναι και θέμα μετάφρασης. Χαίρομαι που σου άρεσε. Γιατί το δράμα με τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας είναι ότι έχεις να επιλέξεις για μια ισπανική λέξη, συχνά ανάμεσα από 100, συν πλην, ελληνικές!!! Για τη λέξη temblor, έχεις να επιλέξεις ανάμεσα σε άλλες 40!!!
Δες:
1 ανατριχιάζω
2 ανατριχίλα
3 αστάθεια
4 δόνηση
5 δονούμαι
6 επισφαλές
7 κλονίζομαι
8 κλονίζω
9 κουνώ
10 λαρυγγίζω
11 όγδοο νότας
12 πάλλομαι
13 που τρέμει
14 που τρεμουλιάζει
15 ρίγος
16 ριγώ
17 σαλεύω
18 σείομαι
19 σείση
20 σεισμός
21 σείω
22 συγκλονίζω
23 συντρίβω
24 ταράζω
25 τίναγμα
26 τινάζω
27 τινάσσω
28 τουρτουρίζω
29 τουρτούρισμα
30 τουτουρίζω
31 τραντάζω
32 τρεμάμενος
33 τρεμούλα
34 τρεμουλιάζω
35 τρεμούλιασμα
36 τρέμουλο
37 τρέμω
38 τρόμος
39 φαρέτρα διά βέλη
40 φρικίαση
Αυτά από ένα μόνο λεξικό... Και για να καταλάβεις πώς τη χρησιμοποιεί τη λέξη, πρέπει να τη δεις μέσα σε φράσεις. Να δεις πολλά παραδείγματα για να είσαι σίγουρο ότι δουλεύεις σωστά. Κι αυτό δεν είναι παραγωγικό. Καλός μεταφραστής συνήθως είναι ο χομπίστας. Αυτός που το κάνει από μεράκι κι όχι γιατί του έχει στο λαιμό το μαχαίρι ο εκδοτικός οίκος.
Χρησιμοποιώ λοιπόν, 8 λεξικά και από τα πολύ καλά! Καταλαβαίνεις το χάος, αν ψειρίζεις τη μαϊμού, όπως η artanis_alatariel κι εγώ. :))))
Το αβέβαιο τρέμουλο αστεριών λοιπόν είναι επιλογή δική μου. Άλλος μεταφραστής θα διάλεγε ίσως μια άλλη λέξη από τις 40... Κι εκεί είναι η μαγεία της μετάφρασης. Καθώς και στο ότι πολλοί πέφτουν στην παγίδα να κάνουν ποίηση στην ποίηση. Κάτι που δεν μου αρέσει καθόλου. Φαντάσου να βλέπεις τα ποιήματά σου σε άλλη γλώσσα και να νομίζεις ότι δεν είναι δικά σου. Πιστεύω ότι τελευταία η μετάφραση είναι σε καλό δρόμο. Ευτυχώς για όλους μας. Σε ζάλισα, αλλά νομίζω ότι σε ενδιαφέρουν αυτά γι αυτό στα είπα. Και γιατί ξέρεις ότι αγαπώ πολύ την ποίησή σου. ;)
@ artanis_alatariel
Καλώς την! Πες μου κάτι. Αφού λες ότι ούτε και σε 'σένα κολλάει νοηματικά το "Ψυχές σκληρές των πετρών" , γιατί δεν σου πάει το « Ψυχές σκληρές από πέτρες» ;
ή το «Ψυχές σκληρές πέτρινες» που έγραψα. Σε τελική κανείς δεν μπορεί να τα απαντήσει όλα αυτά με ακρίβεια. Αν μαζευτούμε δέκα θα έχει ο καθένας την άποψή του.
Η αλήθεια είναι ότι εγώ εμπιστεύομαι κάποιο πρόσωπο κι αν θελήσω κάτι τον ρωτάω, αλλά δεν θέλω συχνά να κάνω κατάχρηση της ευγένειάς του, από την άλλη μου αρέσει να βασανίζομαι ψάχνοντάς το. Έχω και κάτι φίλους στην Ανδαλουσία και είναι όλοι φιλόλογοι Ισπανικών, οι οποίοι κάθε φορά που τους συζητάω τέτοια, μου λένε ότι είμαι τρελή για δέσιμο χαχαχαχαχα
Εδώ λοιπόν κι εγώ επιμένω, ότι το ερμηνεύω με τους δύο τρόπους που σου είπα. Δηλαδή ή
ότι οι ψυχές είναι σκληρές από πέτρα(δηλαδή πέτρινες) ή
Ότι οι ψυχές σκλήρυναν από τις πέτρες που τους έριξαν.
Και στις δύο περιπτώσεις μου πάει το «από».
Τελικά αυτή είναι και η μαγεία στην ποίηση. Να την ερμηνεύει ή να την εισπράττει ο αναγνώστης κατά το δοκούν και κατά πώς του πάει...
Σε χαίρομαι πάντως όσο δε φαντάζεσαι! Απόλαυση να τα λέμε... :)
Misa Flamenca με Morente? Του Nuñez ξέρω με τις συμφωνικές και κάποια χορευτικά που έχει το you tube.
Θησαυρός είσαι Ελενάκι στο φλαμένκο! ;)
Να είσαι καλά!!!
@ artanis_alatariel
Ακούω το Misa Flamenca με Morente!!!! Θεϊκό! Υποβλητικότατο! Είναι αυτό γρηγοριανό που σμίγει λειτουργία με κιθάρα φλαμένκα. Και με τη φωνή του Μορέντε βρε παιδί μου...
Το Misa Flamenca το λατρεύω και στις κλασικές εκδοχές του με βιολοντσέλο και τέτοια...
Να 'σαι καλά για τα λινκ!!!
''Σήμερα νιώθω στην καρδιά
ένα αβέβαιο τρέμουλο αστεριών
και όλα τα τριαντάφυλλα
είναι τόσο άσπρα όσο η θλίψη μου...''
σήμερα. μέχρι σήμερα. τη μέρα που τέλειωσε το χθες.
είσαι απίστευτη. σε ευχαριστώ!
και μέσα σ' όλα το "όγδοο νότας" !
είμαι στο παρά να πεισθώ να ξεκινήσω.. προφανώς η μακροσκελής απάντησή σου με ζάλισε αλλά ο λόγος είναι το υπέροχο ταξίδι που έκανα με αφορμή μία και μόνο λέξη! Να σαι καλά!
Κάνε υπομονή μέχρι τις γιορτές για την Misa Flamenca. Κάπου πρέπει να έχω γράψει και ένα σχετικό ποστ. Κάνε υπομονή και για ολόκληρο το διπλό Los Gitanos cantan a Federico García Lorca.
Rafael Albertí έχεις διαβάσει καθόλου;
@ Juanita La Quejica
Ευχαριστώ πολύ Χουανίτα μου! Τα «απέκτησα» όλα από την Ελένη, να είναι καλά!!!
Ο Rafael Albertí ήταν ο τελευταίος σημαντικός της γενιάς του '27. Τη διατριβή του ο Μοντέρο για το διδακτορικό του πάνω στον Albertí την έκανε με τίτλο: La norma y los estilos en la poesía de Rafael Alberti. Ήταν και πολύ φίλοι. Και το σύνολο του έργου του, το παρουσίασε ο Μοντέρο: Rafael Alberti, Obras completas, I. Poesía (1920–1938), introducción de Luis García Montero (Madrid, 1988).
Στη συνέντευξή του που μεταφράζω μιλά συχνά για τον Albertí και για την κοινή τους αγάπη στην αριστερά και στο Partido Comunista de España (PCE)όπου ανήκε τότε ο Albertí και από το οποίο είχε αποκτήσει τον τίτλο Hijo Predilecto de Andalucía! Πολύ μεγάλη τιμή...
Ωραία! Οπότε έχεις μουσικό υλικό να ευχαριστηθείς! Χρόνο να έχεις μόνο!
@ Juanita La Quejica
χμ... τώρα είπες τη λέξη που πονάει! Τις μουσικές τις προλαβαίνω. Τα υπόλοιπα όχι. Μουσική ακούω μόνιμα και παντού, σπίτι αυτοκίνητο, περίπατο... Για τα υπόλοιπα όμως...
Χουανίτα σε ζαλίζω συχνά με μακροσκελείς απαντήσεις, αλλά δε φταίω εγώ... με εμπνέεις! :)))))
Μόνο μαζί σου και με δυο τρεις ακόμα μπορώ να μοιράζομαι τα των ισπανικών, στην ποίηση και στη μουσική, οπότε γι αυτό σας γράφω κατεβατά. ;)
Δημοσίευση σχολίου