Federico García Lorca: Yerma... Ένας Lorca μοναδικός! Θέατρο κάτω απ' τη Γέφυρα: Μια παράσταση που αξίζει να δείτε...

Από τις πρόβες του έργου: Νίκος Δαφνής-Χουάν και η Κωνσταντίνα Σαραντοπούλου-Γέρμα.

Μαρτυρία για τον Λόρκα, σελίδες ενός ημερολογίου
του Carlos Morla Lynch

Η ανάγνωση της Γέρμας στο σπίτι μου

3 Δεκέμβρη 1934

Μεγάλη βραδιά. Καταφέραμε ν’ απασχολήσουμε τον Φεντερίκο στο σπίτι για να μη βγει, οπότε η ανάγνωση θ’ άρχιζε σε απίθανες ώρες, όπως συμβαίνει πάντα από ένα σωρό εμπόδια που ο Φεντερίκο τα ονομάζει απρόοπτα. Είναι άνθρωπος ακατάστατος που θεωρεί το ρολόι «άχρηστο αντικείμενο» -και μάλιστα βλαβερό- που «αφαιρεί το χρόνο και σκλαβώνει». [...]

Ετοιμασία για την ανάγνωση. Τακτοποιούμε τα καθίσματα, το φως, το τραπέζι για το τσάι και για τ’ αναψυκτικά.[...]

Αρχίζει να `ρχεται ο κόσμος. [...] Διανοούμενοι «πρωτοποριακοί», επαναστάτες κι αναμορφωτές. Η ατμόσφαιρα θαυμάσια και γεμάτη παλμό, εξαιρετικά καλή η διάθεση. Ανάμεσα σε τόσες αντιζηλίες κυριαρχεί ωστόσο μια αρμονία που λέει πολλά. Η ειρήνη για όλους και η ομόνοια που πάντα φέρνει μαζί του ο Φεδερίκο και που βρίσκει στο σπίτι μας ένα κλίμα θερμοκήπιου, όπου όλα τα άνθη απ’ όπου κι αν προέρχονται συνυπάρχουν αδελφικά. [...]


Στο μεταξύ, ο Φεδερίκο, κάπως νευρικός, σεργιανάει μαζί μου στο διάδρομο. [...] Μπαίνουμε στο σαλόνι. Όλοι κιόλας έχουν μαζευτεί εκεί. Κλείνουμε τις πόρτες και τα παράθυρα, τραβάμε τις κουρτίνες, κατεβάζουμε τα φώτα, βγάζουμε από τις πρίζες το ραδιόφωνο και το τηλέφωνο. Ο Φεδερίκο κάθεται μπροστά στο τραπέζι που του ετοιμάσαμε, όπου είναι τοποθετημένη μια μικρή λάμπα πορτατίφ. [...] Αρχίζει η ανάγνωση μέσα σε μια υποβλητική σιωπή. [...]

Ένας ψίθυρος θαυμασμού ακούγεται από τους ακροατές που βρίσκονται παντού καθισμένοι: χάμω στο πάτωμα, πάνω στο πιάνο, στις άκρες του τζακιού, στα μπράτσα από τις πολυθρόνες και τα ντιβάνια, στην τραπεζαρία, ακόμα και στο γραφείο μου, που ’χουμε ανοιχτές τις πόρτες. Ο Φεδερίκο έχει ένα ταλέντο -και μια δύναμη για να το εκφράζει- που αφήνει τον άνθρωπο κατάπληκτο. Όπως στον Ματωμένο γάμο, η σύλληψη της Γέρμας ξεκινάει από το χωριό, από την ίδια τη γη, από τα σπλάχνα της, με την αυθεντική αλήθεια των ανθρώπων της. Ύστερα όμως ξεφεύγει από τη γη αυτή, από τους ανθρώπους της, για να υψωθεί μ’ ένα δυνατό φτεροκόπημα σε ψηλότερες σφαίρες: κι η κουβέντα του χωριού, η τόσο πεζή και τόσο ανθρώπινη, μεταμορφώνεται, σάμπως από κάποια μαγεία, σε μουσική, σε ποίηση. Αυτό είναι η αποκλειστικότητα του ύφους του Φεδερίκο: το ανακάτεμα ποίησης και ύλης.

Πέρασαν πάνω από δύο ώρες και δεν τις καταλάβαμε. Ο κόσμος αρχίζει να διαλύεται σιγά σιγά κι απομένουμε εμείς κι εμείς, μ’ άλλα λόγια οι πολύ στενοί φίλοι.

Η πρεμιέρα της Γέρμας

29 Δεκεμβρίου 1934

Όλα σήμερα γυρίζουν γύρω από την αποψινή πρώτη της Γέρμας. Είναι γνωστό πως τα εισιτήρια εξαντλήθηκαν. Οι μεταπωλητές κάνουν χρυσές δουλειές. Ο Φεδερίκο μάς διέθεσε ένα θεωρείο.[...]

Όλη μέρα ήταν ανήσυχος. Κυκλοφόρησε η φήμη πως θα γίνουν εκδηλώσεις που θα μπορούσαν να’ ναι αποφασιστικές για την αποτυχία του έργου - ή για την επιτυχία του, σκέφτομαι εγώ. Υπάρχουν βέβαια αυτοί που ζηλοφθονούν, που τους εξοργίζει η τόσο απότομη άνοδος ενός νέου παιδιού που το ταλέντο του γκρεμίζει κάθε αντίσταση. [...]

Στο δρόμο, μπροστά στο θέατρο Εσπανιόλ, μεγάλη κίνηση. Ατμόσφαιρα συνταρακτικού γεγονότος. Σειρές τα ταξί και τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, που σταματούν λίγο μπροστά στην είσοδο κι απομακρύνονται. Μέσα, όπως και στον Ματωμένο γάμο, η αίθουσα κατάμεστη. [...]

Τη στιγμή που πέφτει η αυλαία, το κοινό, τέλεια αιχμαλωτισμένο, εξωτερικεύει θορυβωδώς τον ενθουσιασμό του. Σείεται, κυριολεκτικά, το θέατρο. Ο Φεδερίκο εδέησε, επιτέλους, να παρουσιαστεί στη σκηνή. Μ’ αρέσει να τον βλέπω γαλήνιο, ήσυχο, διαφορετικό στο ύφος, το υπερβολικά ταπεινό και ντροπαλό.[...]

Η Μαργαρίτα Σίργκου, νευρική και αναστατωμένη, κρύβει επιτέλους το πρόσωπο στα χέρια, καθώς τη βαστάει ο Φεδερίκο, που ζητάει από το κοινό ένα χειροκρότημα γι’ αυτή, μόνο γι’ αυτή. Το χειροκρότημα που αξίζει η τέχνη της, η ερμηνεία της, που θα μείνει ανυπέρβλητη, η συγκίνηση που κατόρθωσε να μας μεταδώσει.

Περιοδικό Θέατρο, τευχ. 29-30,
Μετάφραση: Ιουλία Ιατρίδη
(από το πρόγραμμα της παράστασης του 2000
Εθνικό Θέατρο, Κεντρική Σκηνή


Η Yerma (στείρα, άκαρπη, άγονη) γράφτηκε ανάμεσα στα 1933-1934, ανέβηκε πρώτη φορά στις 29 Δεκεμβρίου 1934 στο θέατρο «Εσπανιόλ» της Μαδρίτης και θεωρείται από τα πολύ δύσκολα έργα του Λόρκα σε σκηνική απόδοση, καθώς συνδυάζει το τραγικό στοιχείο με τη χαρά της ζωής και την αφέλεια της υπαίθρου.

ΦΕΔΕΡΙΚΟ ΓΚΑΡΘΙΑ ΛΟΡΚΑ
ΓΕΡΜΑ

Ο Λόρκα και οι ρίζες του

Υπάρχει κι εδώ το θέμα του προδομένου έρωτος; μια ύβρις ανάλογη μ’ εκείνη του Ματωμένου Γάμου. Ό,τι δεν συναρμόζεται με το μυστήριο της φύσεως τιμωρείται σκληρά. Η Γέρμα είναι μια καταραμένη άγονη γη, γιατί ο έρως του αρσενικού που της έδωσαν γι’ άντρα περιφρονεί το μοναδικό σκοπό της ζωής, τη συνέχειά της. Μέσα στον Χουάν η Γέρμα βλέπει το παιδί της που δεν έρχεται. Και μέσα στη δεισιδαίμονη πανάρχαια καρδιά της πιστεύει ότι είναι ο άντρας που δεν αφήνει το παιδί της να βγει στο φως, γιατί δεν το επιθυμεί. [...] Όταν χάσει τη μόνη αυτή ελπίδα [να αποκτήσει το παιδί του άντρα της] σκοτώνει τον Χουάν, επιλέγοντας τραγικά: «Σκότωσα το παιδί μου».

Στη Γέρμα διαπιστώνει κανείς μιαν έξαρση του δραματικού στοιχείου. Το θέμα δίνει χώρο σε εκτενέστερη ηθογραφική ανάλυση, εκθέτοντας το κύριο πρόσωπο σε πρόσφορη ψυχολογική ανατομία.[...]

Ο Λόρκα μας προσφέρει μια ψυχή γυναίκας, μέσα στην οποία αντιτίθεται το πανάρχαιο γονιμικό αίτημα της ζωής με την απαγόρευση του απόλυτου χριστιανικού «πρέπει»? επειδή δεν μπορεί να τη συμβιβάσει κι ούτε να συμβιβαστεί με τον ψυχρό ορθολογισμό του ανδρός της, σκοτώνει -στην πραγματικότητα μέσα της- το αίτιο της συγκρούσεως, το πάθος της ελπίδας για το παιδί.

Τάσος Λιγνάδης

Ο Λόρκα και οι ρίζες του
Αθήνα, Έκτυπο, 1992
(από το πρόγραμμα της παράστασης του 2000
Εθνικό Θέατρο, Κεντρική Σκηνή)


Η ταινία της Γέρμα με την Ειρήνη Παππά στον ρόλο της Γριάς!

TITULO ORIGINAL: Yerma
AÑO: 1999
DURACIÓN: 106 min.
PAÍS: España
DIRECTOR: Pilar Távora
GUIÓN: Pilar Távora (Teatro: Federico García Lorca)
MÚSICA: Vicente Sanchís
FOTOGRAFÍA: Acacio de Almeida
REPARTO: Aitana Sánchez-Gijón, Juan Diego, Irene Papas, Jesús Cabrero, Mercedes Bernal, María Galiana



Θέατρο Κάτω απ' τη Γέφυρα!!!

Όταν μπήκα μέσα στο χώρο του σημερινού θεάτρου, το 1996 νομίζω, Οκτώβρης ήταν ή Νοέμβρης και είδα το Νίκο μόνο του, ανασκουμπωμένο και κατασκονισμένο, να παλεύει με φτυάρια, σφυριά, κομπρεσέρ και μαδέρια... τρόμαξα.

Προσπάθησα να συμμεριστώ τον ενθουσιασμό του και την πίστη του, ότι θα έκανε την αποθήκη που είχε νοικιάσει από το Δήμο, Θέατρο, αλλά μου ήταν αδύνατον. Ήταν μια αποθήκη στα θεμέλια της γέφυρας του Νέου Φαλήρου, σε κακό χάλι.

Όμως όταν ο Νίκος βάλει κάποιο στόχο, μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω. Τον έχει τρομάξει το μάτι μου. Και φυσικά το Θέατρο έγινε όπως το ονειρευόταν και κατά πολύ καλύτερο!!! Ένας χώρος ζεστός, φιλόξενος, φτιαγμένος με τόσο μεράκι, ο οποίος στέγασε κατά καιρούς καταπληκτικές παραστάσεις.

Ο Δαφνής είναι από τους πιο δραστήριους και δημιουργικούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει. Τον έχω δει να κάνει τα πάντα στο θέατρο και για το θέατρο. Τα πάντα. Απίστευτος κυριολεκτικά. Ταλαντούχος και ευφάνταστος, έξυπνος και δραστήριος, όλο νεύρο και δύναμη, τρελό χιούμορ, έχουμε κλάψει από γέλιο σε εκδρομές και σε ταξίδια παίζοντας τρίβιαλ, και ένα παιχνίδι με προσωπικότητες το Who is who! Έχουμε φάει τα μουστάκια μας στο σκραμπλ, στο οποίο είναι πολύ δυνατός και στην Ισπανία που πήγαμε ταξίδι είναι σίγουρο, ότι εκτός από τους φίλους μας στην Ανδαλουσία, θα μας θυμάται και όλη η Σαλαμάνκα, γιατί χαθήκαμε μέσα στην πλατεία κι όταν ο Νίκος με είδε να φωτογραφίζω ταύρους αμέριμνη...έγινε ταύρος ο ίδιος! :)))


Αυτόν τον ονειροπόλο και οραματιστή λοιπόν ηθοποιό, θιασάρχη, σκηνοθέτη, συνδικαλιστή και αγωνιστή ηθοποιό και γενικά θεατράνθρωπο, με το απίστευτο μεράκι και την εμμονή στο καλό θέατρο, τον άνθρωπο που θα μπορούσε να έχει κάνει καριέρα πολύ λαμπερή στην τηλεόραση και που αρνήθηκε για την ποιότητα, παίζοντας ελάχιστα σε τηλεοπτικές παραγωγές και πάντα για να μαζεύει λεφτά να τα επενδύει στο Θέατρο, αν και πολλοί τηλεοπτικοί του ρόλοι ήταν εξαιρετικοί, όπως Λαυρεωτικά και Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά, αυτόν λοιπόν τον παθιασμένο με το θέατρο ηθοποιό, παρακολουθώ από τα πρώτα βήματα της δουλειάς του, πολλά χρόνια πριν τον γνωρίσω προσωπικά.

Τα σημαντικά προσόντα του Νίκου για μένα, είναι η βαθιά, αλλά και πλατιά θεατρική και γενική παιδεία του και η ασίγαστη δίψα του για γνώση, αλλά και μια εντιμότητα και μια ηθική, σχεδόν εξωπραγματική... Αυτά του τα προσόντα με κάνουν να ξεχνώ και να παραβλέπω τις εκρήξεις του, οι οποίες πολύ συχνά ταλαιπωρούν τον ίδιο και τους περί αυτόν. :)))) Στην περίοδο με τις πρόβες ή τις βραδιές της πρεμιέρας, όλοι του οι φίλοι ξέρουμε: Μην του μιλάτε του παιδιού! (φυσικά και αποζημιώνει τους συνεργάτες του και με το παραπάνω, αναγνωρίζοντας δημόσια το άγχος του που τον οδηγεί καμιά φορά σε... φωνές! Άλλωστε γι αυτό τον αγαπάνε όλοι και όχι μόνο...)

Ο Νίκος λοιπόν ως σκηνοθέτης, μου αρέσει υπερβολικά. Έχω χαρεί πολλές δουλειές του εκλεκτές. Με κορυφαία το Άνθρωποι και ποντίκια του Στάινμπεκ, αλλά και πλήθος άλλων, καθώς και την εξαιρετική συμβολή του στο παιδικό θέατρο! Με πραγματική αγάπη στα παιδιά και για λόγους παιδαγωγικούς και όχι εμπορικούς, στήνει παραστάσεις πραγματικά αξιοθαύμαστες! Με σεβασμό στο παιδί-θεατή και με συνέπεια τόση, όση αυτή του θεάτρου των ενηλίκων.

Όσο βρισκόμουν Αθήνα, δεν είχα χάσει καμία παράσταση του παιδικού με τα σχολεία που δούλευα, αλλά και με τα παιδιά μου. Από παλιά που ήταν στον Θίασο '81.

Χθες το βράδυ λοιπόν, πήγα και είδα τη Γέρμα του Λόρκα... Δεδομένης της Λορκίτιδας, από την οποία πάσχω, κυριολεκτικά ρούφηξα την παράσταση λέξη προς λέξη. Την βρήκα εξαιρετικά προσεγμένη και ποιοτική δουλειά. Η σκηνοθεσία του Δαφνή η καλύτερη από όσες έχω δει σε παραστάσεις της Γέρμα, με κορυφαία σκηνή αυτήν των κοριτσιών με το πλύσιμο στο ποτάμι!!! Μία μουσική ανεπανάληπτη από τον Νίκο Χατζηελευθερίου, οι φωνές των γυναικών του χορού εξαιρετικά καλές, η Γέρμα απίστευτα καλή σε ερμηνεία, το ίδιο και η Κέλη η Μαρκαντωνάτου στο ρόλο της γριάς, αλλά και η Μαρία και όλα τα παιδιά του θιάσου, ήταν πραγματικά διαλεχτά ένα προς ένα! Μοναδικά φάλτσα κατά τη γνώμη μου, τα αντρικά κοστούμια και κυρίως τα ρούχα του Βίκτωρα, η αριστοκρατική και πληθωρική εμφάνιση του Δαφνή που δεν ταίριαζε για τον ολιγόσπερμο Χουάν, τον οποίον θα περιμέναμε λιγάκι χλεμπονιάρη και καχεκτικό και όχι τέτοια αντρούκλα όπως ο Δαφνής. Επίσης θα ήθελα πιο δυνατή τη σκηνή του φινάλε. Το κλαράκι η Γέρμα έπνιξε τον δίμετρο άντρα με απίστευτη ευκολία και χωρίς καμιά αντίστασή του. Ενώ θα ήταν φυσικό να γίνει μια σχετική πάλη. Εκτός κι αν είναι σκηνοθετική άποψη, η διάσταση της παραίτησης του Χουάν στο θάνατο. Δεν πρόλαβα να τα συζητήσω με τον Νίκο, είχε πολύ κόσμο και γινόταν χαμός.

Συμπέρασμα: Εκπληκτική δουλειά! Συγχαρητήρια στους συντελεστές! ΜΗΝ ΤΟ ΧΑΣΕΤΕ!!!
Επίσης να σημειώσω και το σημαντικό: Παρκάρεις άνετα ή φτάνεις άνετα με τρένο και λεωφορεία! ;)

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΔΑΦΝΗ ΣΤΟ ΑΘΗΝΟΡΑΜΑ

Σου κάνει καλό η Ελβετία Μαριάννα. Σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Και τελικά (ΚΑΙ) για τη μεγαλοψυχία σου. Πράγματι, δεν μιλήσαμε για την "ανάγνωση" του έργου. Χαίρομαι που η "παραίτηση" του Χουάν ήταν ορατή και (για μένα τουλάχιστον) εξηγήσιμη. Νομίζω ότι ο Χουάν, δεν έχει κανένα λόγο να αντισταθεί. Ήδη έχει αποδεχτεί το θάνατο του αρσενικού, του άντρα, του σύζυγου. Έτσι ο βιολογικός θάνατος φτάνει να είναι γι' αυτόν μια λύτρωση (κάτι σαν ευθανασία της φύσης του αρσενικού που από χρόνια έχει αυτο-ακυρωθεί).



ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΦΥΡΑ - ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
Πλατεία Ηλεκτρικού Σταθμού Νέου Φαλήρου , 2104816200

ΓΕΡΜΑ

Δράμα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα
Σκηνοθ.: Ν. Δαφνής.
Παίζουν: Κ. Σαραντοπούλου, Ν. Δαφνής, Κ. Μαρκαντωνάτου,
Μ. Δρακοπούλου.
Μετάφρ.: Ερ. Μπελιές.
Σκην.: Κ. Κουρμουλάκης.
Κοστ.: Κ. Μούζουλα.
Μουσ.: Ν. Χατζηελευθερίου.
Χορογρ.: Κ. Σαραντοπούλου.
Βραδ: Δευτ., Τρ. 9.15 μ.μ. € 17, φοιτ.: € 9. Διάρκεια 120΄