Λορελάη... πόσο αγαπήθηκε μια σύγχρονη σειρήνα που σκοτώνει!!! Τί να πει κανείς... :)))

Η Λορελάη του βράχου του Ρήνου, σύμφωνα με το μύθο, ήταν μια κόρη πανέμορφη με πολύ μακριά χρυσά μαλλιά. Πολύ μακριά... ως τα γόνατα. Έβγαινε λοιπόν η κόρη κάθε πρωί και χτένιζε τα χρυσαφένια της μαλλιά στον ήλιο, τραγουδώντας. Και τα βραδάκια με φεγγάρι έπαιρνε τη λύρα της κι έπαιζε μουσική. Τραγουδούσε κι έπαιζε υπέροχα, ήταν και εκπάγλου καλλονής, μάγευε τους ναυτικούς που περνούσαν με τα καράβια τους και την χάζευαν με τις ώρες, χάνοντας τον έλεγχο του καραβιού ή της βάρκας τους, με αποτέλεσμα να βυθίζονται τα καράβια και να πνίγονται όλοι κάτω από το βράχο της Λορελάη.
Ο θρύλος θέλει η κόρη να απέκτησε μαγικές ικανότητες όταν πνίγηκε ο αγαπημένος της σε 'κείνα τα νερά ή της την έκανε με αλλοδαπή και της τη βάρεσε άγρια κι άρχισε να στέλνει στο θάνατο ναυτικούς, αφού πρώτα τους μάγευε ερωτικά με τα θέλγητρά της.
Η λογική λέει πως κάποια είχε καταλάβει πως οι άντρες χάνουν πολύ εύκολα το νου τους και έκανε πλάκα, παίζοντας στοιχήματα πόσα καράβια θα βυθίσει σήμερα κι επίσης πως κάποιοι σκέφτηκαν να εκμεταλλευτούν οικονομικά έναν σκέτο βράχο, άγονο και έρημο.
Όπως και να έχει, η Λορελάη έγινε πίνακας ζωγραφικής, έγινε ποίημα, έγινε τραγούδι, έγινε μύθος, έγινε μια τρομαχτική πηγή τουριστικού συναλλάγματος και εσόδων για τη Γερμανία, αφού κυκλοφόρησε σε καρτ ποστάλ και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί ο άνθρωπος.
Δεν υπήρξε χώρα που να μη μεταφράστηκε το ποίημα του Χάινε που είναι γραμμένο πάνω στις παρακάτω εικόνες. Πολλοί ποιητές το μεταφράσανε στη γλώσσα τους. Όλες οι παρακάτω μεταφράσεις των καλών ποιητών που σας παραθέτω, είναι από το ποίημα του Χάινε. Μεταφράσεις του ίδιου ποιήματος. Υπάρχουν πάνω από δεκαπέντε στα ελληνικά. Παραθέτω τις εφτά, που αντέγραψα από την εξαιρετική ανθολογία ποιημάτων του Χάινε, των εκδόσεων ΣΟΚΟΛΗ, σε επιλογή Νάσου Βαγενά. Μια ανθολογία θησαυρός...
Βεβαίως είναι αξιοθαύμαστες όλες οι μεταφράσεις και φυσικά το πρωτότυπο ποίημα του Χάινε. Αν μου επιτραπεί να διαλέξω μία, θα έλεγα αυτήν της Υψηλάντη, ασυζητητί κι ας μου το συγχωρήσουν οι παλιοί αγαπημένοι ποιητές. Ο Βιζυηνός, ο Βλάχος, ο Θεοτόκης...
Όσοι καλοί φίλοι έχετε να προσθέσετε κάτι για τη Λορελάη θα μας έκανε χαρά μεγάλη. Έτσι για τη στατιστική μας περιέργεια, να μάθουμε πόσους ενέπνευσε τελικά μια γυναίκα που σκοτώνει! Δεδομένου ότι ανέκαθεν οι γυναίκες αράχνες, ασκούσαν μια ερωτική έλξη και μια επιρροή σεξουαλική ιδιαίτερα έντονη. Σωστά;
ΛΟΡΕΛΑΗ

Δεν ξέρω ποιά να είναι η αιτία,
κι είναι το στήθος μου τόσο βαρύ.
Μια παλαιά αρχαία ιστορία
από το νου μου νά 'βγει δεν μπορεί.

Κρύα βράδια και σκοτεινοί οι κάμποι
και το ποτάμι ήσυχο περνά,
και του βουνού ψηλά η ράχη λάμπει
απ' τα φιλιά του ήλιου τα στερνά.

Στην κορυφή απάνω καθισμένη
λαμπει πεντάμορφη μια κοπελιά.
Αστράφτει όλη χρυσοστολισμένη,
χτενίζει τα χρυσά της τα μαλλιά.

Ολόχρυσο κρατεί στα χέρια χτένι
κι ένα τραγούδι αγάλια τραγουδεί...
τραγούδι που τ' ακούς και σε τρελαίνει
και λησμονάς και μάνα και παιδί.

Ο ναύτης με τη βάρκα του περνάει
τ' ακούει, μαγεύεται, χάνει το νου,
τους βράχους πού 'ναι εμπρός του δεν κοιτάει
και στην κορφή κοιτάει του βουνού.

Ψηλά κοιτάει... τον τραβά το κύμα
και τάφο του ανοίγει παρακεί,
και φταίει η πεντάμορφη -τί κρίμα!-
και η φωνή της η μαγευτική.

Άγγελος Βλάχος
(1838-1920)

ΛΟΡΕΛΑΗ

Δεν ξέρω αυτή μου η λύπη τί σημαίνει
και μ' έχει κάνει τόσο θλιβερό!
Από το νου μου μέσα δεν εβγαίνει
μια ιστορία απ' τον παλιό καιρό.

Ψυχρό φυσά τ' αγέρι και βραδιάζει,
ο Ρήνος σιγανά κατρακυλά·
στις φωταυγιές του ήλιου που πλαγιάζει,
του όρους η κορφή σπιθοβολά.

Θαυμάσια αυτού στην κορφή την ίδια
κάθεται η πιο ωραία κοπελιά·
αστράφτουν τα χρυσά της τα στολίδια,
χτενίζει τα χρυσά της τα μαλλιά.

Μ' ολόχρυσο χτενάκι τα χτενίζει
και τραγουδάει ένα σκοπό η ξανθή.
Στους θαυμαστούς τους ήχους που σκορπίζει
δεν είναι νους που να μη μαγευθεί.

Το ναύτη στη βαρκούλα τον αρπάζει
λαχτάρα που σαλεύει τα μυαλά.
Τους βράχους που προβάλλουν δεν κοιτάζει,
απάνω μόνο βλέπει, στ' αψηλά.

Φοβούμαι πως το κύμα θε να φάει
και ναύτη και βαρκούλα τώρα δά:
Αχ, όλ' αυτά τα κάμνει η Λορελάη
με το γλυκό σκοπό που τραγουδά.

Γεώργιος Βιζυηνός
(1849-1896)


Η ΛΟΡΕΛΑΗ

Που είμαι θλιμμένος τόσο δεν ξέρω τί δηλοί,
στο νου μου παραμύθι παλιό έχει καρφωθεί.
Πνέει δροσερό τ' αέρι κι ο Ρήνος ρέει σιγά,
στο κορφοβούνι ο γήλιος, που δύει, σπιθοβολά.

Κι ω θάμα! η πλιο ώρια κόρη κάθεται πάνου κει,
χρυσά φορεί, χτενίζει την κόμη την χρυσή.
Με χτένι τη χτενίζει χρυσό κι ένα σκοπό
ωστόσο τραγουδάει τρανό και θαυμαστό.

Στο μικρό πλοίο του ο ναύτης πόνο άγριο και βαρύ
γρικά, δε βλέπει, ξέρεις, μόνο ψηλά θωρεί.
Το κύμα, λέω, στο τέλος ναύτη και πλοίο ρουφά,
της Λορελάης τα λόγια εκάμαν όλα αυτά.

Κωνσταντίνος Θεοτόκης
(1872-1923)


ΛΟΡΕΛΑΗ

Δεν ξέρω η τόση λύπη τί σημαίνει,
που νιώθω μεσ' στα στήθη μου βαθιά·
κάποιος παλιός θρύλος απ' τη θλιμμένη
δε θέλει να μου φύγει την καρδιά.

Ψυχρό φυσάει τ' αγέρι, η ημέρα σβήνει,
και ο Ρήνος τα νερά κυλά απαλά·
στις βραδινές αχτίδες λάμψη χύνει
η ράχη του βουνού, που 'ναι ψηλά.

Κάθεται εκεί η πεντάμορφη παρθένα
μέσ' στην απόκοσμη τη σιγαλιά·
χρυσά στολίδια αστράφτουν και λυμένα
τα ολόχρυσα χτενίζει τα μαλλιά.

Με το χρυσό της χτένι τα χτενίζει
και με τη μαγεμένη της φωνή
γλυκό τραγούδι γύρω της σκορπίζει,
βαθιά κάθε ψυχή τη συγκινεί.

Το ναύτη μέσ' στη βάρκα ξελογιάζει,
μεγάλη ανάβει μέσα του φωτιά·
τους βράχους, που 'ναι εμπρός του, δεν κοιτάζει,
μονάχα επάνω ρίχνει τη ματιά.

Θαρρώ το μαύρο κύμα πως θα φάει
μαζί στο τέλος βάρκα και παιδί·
κι αυτά τα κάνει η ωραία Λορελάη,
με τη γλυκιά φωνή που τραγουδεί.

Θεόφιλος Βορέας
(1876-1954)


Η ΛΟΡΕΛΑΗ

Δεν ξέρω, γιατί νά 'ν' θλιμμένη
η καρδιά μου αυτόν τον καιρό·
ένα αρχαίο πολύ παραμύθι,
να ξεχάσω, για δες, δεν μπορώ.

Τ' αγεράκι είν' ψυχρό, σκοτεινιάζει,
πέρα ο Ρήνος κυλάει σιγανά,
κι η κορφή του βουνού ροδολάμπει
στα φιλιά του ηλιού τα στερνά.

Εκεί απάνω σα θάμα προβάλλει
η πιο ωραία της γης κοπελιά
με στολίδια χρυσά, π' όλο αστράφτουν,
και τα ολόχρυσα φτιάνει μαλλιά.

Μ' ένα χτένι χρυσό τα χτενίζει
και μαζί λέει τραγούδι γλυκό,
που συμπαίρνει με κειο το σκοπό του,
αχ, τί πλάνο και τί μαγικό!

Να, περνάει από κείθε ένας ναύτης
κι η βαρκούλα του πάει σιγαλά,
μαγεμένος δε βλέπει τα βράχια,
μόν' απάνω κοιτάζει ψηλά!

Μα στο τέλος και βάρκα και ναύτη
θα ρουφήξουν τα κύματα εκεί!
Το τραγούδι σου, οϊμέ, Λορελάη,
σ' αυτό φταίει το τόσο γλυκύ!

Δημήτριος Λάμψας
(1879-1942)


ΛΟΡΕΛΑΗ

Τί τάχα να μου γίνεται, δεν ξέρω
Για νά 'μαι λυπημένος τόσο, αχ τόσο,
Είναι ένα παραμύθι ξεχασμένο,
Παλιό, που δεν μπορώ στο νου να νιώσω.

Χλιαρός είναι ο αγέρας, σκοτεινιάζει,
Κι αθόρυβος ο ρήνος, ξεκυλάει,
Οι μύτες των βουνών αντιφεγγίζουν
Στο ηλιόγερμα που αχνά λαμποκοπάει.

Εκεί απάνω κάθεται η πανώρια
Κι ολόμαγη στην όψη της παρθένα,
Τα ολόχρυσα στολίδια της αστράφτουν,
Χτενίζει τα μαλλιά τα χρυσωμένα.

Χτενίζεται μ' ολόχρυσο ένα χτένι,
Κι αντάμα ένα τραγούδι τραγουδάει,
Τραγούδι που καθένανε μαγεύει
Και μελωδία απόκοσμη σκορπάει.

Το ναύτη που περνάει με τη βαρκούλα,
Τον πιάνει πόθος, ρίχνει βλέμμα πλάνο,
Τα βράχια που ' ναι εμπρός δε λογαριάζει,
Και μόνο ακούει και βλέπει εκείθε πάνω.

Θαρρώ πως θα ρουφήξει τ' άγριο κύμα
Στο τέλος και τη βάρκα και το ναύτη,
Και όλα αυτά τα φταίει η Λορελάη
Που τραγουδώντας, μια φωτιά του ανάφτει.

Άγγελος Δόξας
(1900-1985)


Η ΛΟΡΕΛΑΗ

Απόψε νιώθω εντός μου την καρδιά βαριά,
μια λύπη αξήγητη φωλιάζει μου στα στήθη
κι όπως θλιμμένα τρυφερή πέφτει η βραδιά
αναθυμιέμαι το παλιό το παραμύθι.

Κυλάει ο Ρήνος με το κύμα σιγανό
που το φιλά με δροσερό τ' αγέρι χείλη·
αλάργα στέκει το περήφανο βουνό
κι αστράφτει χρυσοπόρφυρο μέσα στο δείλι.

Νεράιδα κάθεται σε βράχο χαμηλό
και με τον ήλιο το λαμπρό την όψη έχει ίδια·
γλιστρά το χτένι στα μαλλιά της απαλό,
σπίθες πετούνε τα χρυσά της τα στολίδια.

Χτενίζει τα ξανθά μαλλιά της τα μακριά
και τραγουδάει με γλυκιά μελαγχολία ·
κι έχει η φωνή της μια παράξενη γητειά
κι έχει μια χάρη σαγηνεύτρα η μελωδία.

Κι απλώνεται τριγύρω ο μαγικός σκοπός·
τα μάτια του βαρκάρη ο πόθος τα θαμπώνει
και μπρος του βράχο μεθυσμένος και τυφλός
δεν βλέπει, και κουπί αφήνει και τιμόνι.

Και βάρκα και βαρκάρη μέσα τους τραβούν
τα κύματα του ρήνου που όλο αργοκυλάει·
ετούτη λεν πως είν' η μοίρα όσων ακούν
το κάλεσμα το ερωτικό της Λορελάη.

Μαρία Υψηλάντη
(1973)

Guillaume Apollinaire
La Loreley
(μτφρ.: Χριστόφορος Λιοντάκης)

Η Λορελάη

Στο Μπαχαράχ
ήταν μια μάγισσα ξανθιά
Που ο έρωτάς της σκότωνε τους άντρες στη σειρά
Την εγκαλεί ο επίσκοπος στο δικαστήριό του
Από τα πριν τη συγχωρεί χάρη στην ομορφιά της
Ομορφη Λορελάη
με τα μάτια σου πλημμυρισμένα από πετράδια
Ποιος μάγος τις μαγγανείες σού δίδαξε
Να ζω δε θέλω πια
κι είναι τα μάτια μου καταραμένα
Οσοι μ' αντίκρισαν επίσκοπε
χάθηκαν
Φλόγες είναι τα μάτια μου
δε μοιάζουν με πετράδια
Στην πυρά στην πυρά
η μαγγανεία αυτή
Σ' αυτές τις φλόγες φλέγομαι όμορφη Λορελάη
Να σε δικάσω δεν μπορώ
Μ' έχεις μαγέψει
Αντί μαζί μου να γελάτε επίσκοπε δεηθείτε στην Παρθένο
Χαρίστε μου το θάνατο
Και ο Θεός μαζί Σας
Ο αγαπημένος μου έφυγε
σε χώρα μακρινή
Χαρίστε μου το θάνατο
Τίποτα πια δεν αγαπώ
Μεγάλο πόνο νιώθω στην καρδιά
Το δίχως άλλο πρέπει να πεθάνω
Βλέποντας την κατάντια μου θα πρέπει να πεθάνω
Καθώς δεν είναι πια εδώ μαραίνεται η καρδιά
Από τη μέρα που έφυγε μεγάλο πόνο νιώθω στην καρδιά
Κάλεσε ο επίσκοπος τρεις καβαλάρηδες με τις μακριές τους σπάθες
Στο μοναστήρι να την πάτε αυτή την τρελαμένη
Χάσου από δω Λώρα τρελή Λώρα με τα τρομαγμένα μάτια
Θα γίνεις μια καλόγρια
Στ' ασπρόμαυρα ντυμένη
Κι ύστερα δρόμο πήραν κι οι τέσσερις μαζί
Η Λορελάη τούς ικετεύει
και λάμπουνε τα μάτια της σαν άστρα
Αφήστε με, ιππότες μου, εκεί ψηλά στο βράχο ν' ανεβώ
Για μια φορά ακόμη τον όμορφό μου πύργο να δω
Ακόμη μια φορά μέσα στο ποτάμι
Να καθρεφτιστώ
Υστερα θα μπω στο μοναστήρι
με τις παρθένες και τις μοναχές
Εκεί ψηλά ο άνεμος μπέρδευε τα λυμένα της μαλλιά
Κι οι Ιππότες φώναζαν
Λορελάη Λορελάη
Στο βάθος από τον Ρήνο ένα καϊκι ξεπροβάλλει
Εκεί είναι ο αγαπημένος μου
Με βλέπει με φωνάζει
Γέμισε γλύκα η καρδιά μου
Ερχεται ο αγαπημένος μου
Και τότε εκείνη σκύβει πέφτει μέσα στο Ρήνο
Γιατί είδε στο νερό η όμορφη Λορελάη
Τα μάτια του ένα με το χρώμα του Ρήνου και τα μαλλιά του με του ήλιου.

e-poema

An ancient legend of the Rhine

I cannot divine what it meaneth,
This haunting nameless pain:
A tale of the bygone ages
Keeps brooding through my brain:
The faint air cools in the gloaming,
And peaceful flows the Rhine,
The thirsty summits are drinking
The sunset's flooding wine;
The loveliest maiden is sitting
High-throned in yon blue air,
Her golden jewels are shining,
She combs her golden hair;.
She combs with comb that is golden,
And sings a weird refrain
That steeps in a deadly enchantment

The listener's ravished brain:
The doomed in his drifting shallop,
Is tranced with the sad sweet tone,
He sees not the yawing breakers,
He sees but the maid alone:
The pitiless billwos engulf him!-
So perish sailor and bark;
And this, with her baleful singing,
Is the Lorelei's gruesome work.

Mark Twain 1880

Lorelei

It is no night to drown in:
A full moon, river lapsing
Black beneath bland mirror-sheen,

The blue water-mists droppping
Scrim after scrim like fishnets
Though fishermen are sleeping,

The massive castle turrets
Doubling themselves in a glass
All stillness. Yet these shapes float

Up toward me, troubling the face
Of quiet. From nadir
They rise, their limbs ponderous

With richness, hair heavier
Than sculpted marble. They sing
Of a world more full and clear

Than can be. Sisters, your song
Bears a burden too weighty
For the whorled ear's listening

Here, in a well-steered country,
Under a balanced ruler.
Deranging by harmony

Beyond the mundane order,
Your voices lay seige. You lodge
On the pitched reefs of nightmare,

Promising sure harborage;
By day, descant from borders
Of hebetude, from the ledge

Also of high windows. Worse
Even than your maddening
Song, your silence. At the source

Of your ice-hearted calling---
Drunkenness of the great depths.
O river, I see drifting

Deep in your flux of silver
Those great goddesses of peace.
Stone, stone, ferry me down there.

Sylvia Plath


Die Lorelei (Heinrich Heine) - Dorothea Fayne

Lore-Lei
(Text: Heinrich Heine 1824; Melodie: Friedrich Silcher 1838)


Ich weiß nicht, was soll es bedeuten,
Daß ich so traurig bin;
Ein Märchen aus alten Zeiten,
Das kommt mir nicht aus dem Sinn.
Die Luft ist kühl, und es dunkelt,
Und ruhig fließt der Rhein;
Der Gipfel des Berges funkelt
Im Abensonnenschein.

Die schönste Jungfrau sitzet
Dort oben wunderbar,
Ihr goldenes Geschmeide blitzet,
Sie kämmt ihr goldenes Haar.

Sie kämmt es mit goldenem Kamme
Und singt ein Lied dabei,
Das hat eine wundersamme,
Gewaltige Melodei.

Den Schiffer im kleinen Schiffe
Ergreift es mit wildem Weh;
Er schaut nicht die Felsenriffe,
Er schaut nur in die Höh.

Ich glaube, die Wellen verschlingen
Am Ende Schiffer und Kahn;
Und das hat mit ihrem Singen
die Lore-Lei getan.