Στις μανάδες μας! Μακριά μας ή κοντά μας, πάντα μέσα στην καρδιά μας... γιατί οι νεκροί πεθαίνουνε μόνο σαν τους λησμονάμε...

ΜΑΝΑ

Απόψε επέρασαν βουβά τα νεκρωμένα χέρια
πάνω από το παλιό μας κεροστάσι,
κάποιο θλιμμένο λείψανο ήρθε με νεκροχέρια
κι έστησε φάντασμα θολό μια προσευχή στ' εικονοστάσι.

Και το κουδούνι της παλιάς μας θύρας έκραξε,
κι ήταν ο θρήνος σα νεκρώσιμη καμπάνα·
λαχτάρα, σαν το φύλλο ετρέμαν τα παιδάκια σου
κι αράδα κάτω από το κάδρο σου εφωνάζαν,
κλαίοντας, Μάνα!

Σπήλιος Πασσαγιάννης
Χρειάζονται λόγια για τον Πασσαγιάννη; Τα έχουμε πει άλλωστε και πιο παλιά.

Πέτρος Βλαστός

ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ ΜΟΥ

Κεντούσε η μάνα μου σκυφτή στο παραθύρι δίπλα.
Όξω βροχή ξεστάλαζε στα χνουδερά χωράφια
και στις φρεσκόλουστες βραγιές. Της Άνοιξης τα μάτια
δακρυογελούσαν άκρυφτα κι αργόγλυκα κυλούσε

πάνω στης γης τη χλωροσιά το κοριτσένιο κλάμα.
Σιμά στο περιβόλι μας ασημοστήθω λεύκα
τη φουντωσιά της στέριωνε και τις βροχής οι στάλες
σκαλί σκαλί στα φύλλα της γλιστρώντας κατεβαίναν

και μαλακά τραγούδαγαν. Θαμπό, χαμηλωμένο
πισώβλεπε το λιόγερμα και με την αχτινιά του
σπίθες στις κλάρες άναφτε νερόλαμπρες και τρέμιες.

Σαν άγια καλοσύνεψη τριγύρω αναροούσε,
και η μάνα μου το αργόχερο ξακούμπησε και στάθη
της σιγαλόδροσης ζωής το λάλημα ν' ακούσει.

Πέτρος Βλαστός

ΠΕΤΡΟΣ ΒΛΑΣΤΟΣ (1879-1941). Ο Πέτρος Βλαστός γεννήθηκε το 1879 στην Καλκούτα των Ινδιών, γιος του Θεόδωρου Βλαστού και της Μαριέττας Ράλλη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1901 ως το 1919 εργάστηκε στο υποκατάστημα του εμπορικού οίκου Ράλλη στις Ινδίες. Στη συνέχεια (1919-1928, οπότε ο οίκος Ράλλη πουλήθηκε σε ξένη εταιρεία) μεταφέρθηκε στα γραφεία του ίδιου οίκου στο Λίβερπουλ, όπου έζησε ως το θάνατό του. Από το 1928 ως το τέλος της ζωής του αφοσιώθηκε στη συγγραφική του δραστηριότητα. Το 1908 παντρεύτηκε την κόρη του Αλέξανδρου Πάλλη, Αζίζα. Ο Πέτρος Βλαστός ανήκει στους έλληνες της διασποράς που κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας επηρέασαν σημαντικά τα ελληνικά γράμματα. Ειδικότερα ανήκε στον κύκλο του οίκου Ράλλη, που στάθηκε ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα κέντρα του ελληνικού δημοτικιστικού κινήματος (στον ίδιο κύκλο ανήκαν ο Αλέξανδρος Πάλλης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Δημήτρης Πετροκόκκινος και ο αδερφός του Βλαστού Αμβρόσιος). Παράλληλα ο Βλαστός διατηρούσε τακτική αλληλογραφία με τον γενάρχη του δημοτικιστικού κινήματος Γιάννη Ψυχάρη. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1904 με την έκδοση της ποιητικής συλλογής Της Ζωής, με το ψευδώνυμο Έρμονας. Η συλλογή του έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους αθηναϊκούς δημοτικιστικούς κύκλους και επαινέθηκε από τον Κωστή Παλαμά. Ακολούθησαν εκδόσεις και δημοσιεύσεις ποιημάτων, διηγημάτων, κριτικών και πολιτικών δοκιμίων, μελετών και ταξιδιωτικών κειμένων. Συνεργάστηκε με έντυπα όπως ο Νουμάς, τα Γράμματα (Αλεξάνδρειας), τα Κυπριακά Γράμματα, τα Ελληνικά Φύλλα, τα Χιώτικα Χρονικά και η Νέα Εστία. Εκτός από τον σαφή γλωσσικό προσανατολισμό του Βλαστού προς τον «καθαρισμό» του Ψυχάρη, στο σύνολο του συγγραφικού έργου του κυριαρχεί η εθνικιστική ιδεολογική του στράτευση, στα χνάρια της θεωρίας του παιδικού του φίλου Ίωνα Δραγούμη υπέρ του διαφωτισμού των ελλήνων της εποχής του και της ανάδειξης της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού με την παράλληλη θεώρηση της ιστορικής περιόδου του Βυζαντίου ως φάσης πολιτιστικής οπισθοδρόμησης. Για τον Βλαστό «η δημοτική είναι μόνο ένα σύμβολο του αγώνα κατά της γενικής ψευτιάς και […] για να πετύχει η μεταρρύθμιση χρειάζεται φανατική πολεμική σ’ όλα τα κοινωνικά ζητήματα»∙ βλ. Σταυρίδη-Πατρικίου 1976, 85-91 και 273. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Πέτρου Βλαστού βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Βλαστός Πέτρος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 2. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1984, Γιαλουράκης Μανώλης, «Βλαστός Πέτρος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 4. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Κ.Ι.Β., «Βλαστός Πέτρος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 7. Αθήνα, Πυρσός, 1929, Μερακλής Μ.Γ., «Πέτρος Βλαστός», Η ελληνική ποίηση· Ρομαντικοί - Εποχή του Παλαμά - Μεταπαλαμικοί· Ανθολογία - Γραμματολογία, σ.472. Αθήνα, Σοκόλης, 1977 και Σταυρίδη-Πατρικίου Ρένα, «Πέτρος Βλαστός», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Ι΄ (1900-1914), σ.8-33. Αθήνα, Σοκόλης, 1997.

Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.