Καλή χρονιά αστεράκια!

Γαλανό

Η κυρά μας θάλασσα
πλένει στο λουλάκι
αμμουδιά και βότσαλο,
βράχο και νησάκι.

Πλένει τα καράβια της,
πλένει τα λιμάνια,
κι αν λουλάκι τής λειφτεί
παίρνει από τα ουράνια.

Γιώργης Κρόκος

(από το βιβλίο: Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, μέρος δεύτερο, Oργανισμός Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975)

Γιώργης Κρόκος.
Ο αείμνηστος Γιώργης Κρόκος υπήρξε μια πολύπλευρη και πολυτάλαντη προσωπικότητα. Στο επάγγελμα δάσκαλος, αγάπησε τα παιδιά με πάθος, απόφοιτος της Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ποιητής, πεζογράφος, μουσικός, ιεροψάλτης, λαογράφος, θεατρικός συγγραφέας. Ακάματος εργάτης του πνεύματος δούλευε συνεχώς μέχρι τις τελευταίες του στιγμές. Μας άφησε περί τα εξήντα βιβλία ποιητικά, πεζογραφικά λαογραφικά και θεατρικά και πλήθος ανέκδοτων έργων.
Για το ποιητικό του έργο τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, από δήμους της χώρας μας και από πολλά πολιτιστικά και επιστημονικά σωματεία της Χίου και όλης της Ελλάδας.
Για το έργο του μίλησαν με εγκωμιαστικά λόγια οι πλέον έγκριτοι πανεπιστημιακοί καθηγητές: Μερακλής, Καλλέργης, Λουκάτος, Χαραλαμπάκης, Κουκουλομάτης, Παπαδογιαννάκης, Αναγωνστόπουλος, Μιρασγέζη, Γκενάκου και κορυφαίες προσωπικότητες του πνεύματος, των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών: Στασινόπουλος, Λούρος, Τσάτσος και άλλοι. Σήμερα ασχολούνται με το έργο του πολλοί φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων των πανεπιστημίων μας και πολλοί κριτικοί κατατάσσουν την "Ελληνιάδα" του δίπλα στα μεγάλα ποιητικά έργα του Παλαμά, του Σεφέρη και του Ελύτη.
Αμέσως μετά το θάνατο του το 1997 εισηγηθήκαμε στην τότε δημοτική αρχή να πάρει μια οδό του Δήμου μας το όνομα του και να τοποθετηθεί η προτομή του στο Δημοτικό μας Κήπο.
Το αίτημα μας αυτό ως προς το πρώτο μέρος, καθώς δόθηκε το όνομα του σε ένα χωματόδρομο στο Λατόμι, με ένα μόνο σπίτι.
Πιστεύουμε ότι ο Δήμος της Χίου πρέπει σύντομα να αποδώσει την ελάχιστη τιμή που αξίζει σ’ αυτό το μεγάλο Χιώτη ποιητή της αγάπης και της ειρήνης τοποθετώντας μέσα στον Κήπο την προτομή του ανάμεσα στους άλλους αθάνατους Χιώτες του πνεύματος και των γραμμάτων.
Κλείνοντας παραθέτω το βιογραφικό του που ο ίδιος έγραψε και αποτελεί κατά τη γνώμη μας ένα από τα καλύτερα δείγματα της νεοελληνικής μας λογοτεχνίας.

Βιογραφικό

Γεννήθηκα στη Χίο.
Η πρώτη μου ανάσα ήτανε μαστίχα.
Όταν πρωτάνοιξα τα βλέφαρα,
Είδα λουλούδια.
Ακόμη πιστεύω πως ήτανε μάτια,
που με μάθαιναν πώς να χαμογελώ.
Στην αγκαλιά της μάνας μου έμαθα χορό.
Αργότερα τον τελειοποίησα στο κύμα.
Είδα τα δέντρα και στάθηκα ολόρθος.
Είδα τα ρυάκια κι έμαθα να τρέχω.
Άκουσα τα κελαηδοπούλια και τραγούδησα.
Είδα το νυχτερινό ουρανό περβόλι
με τα’ αστέρια μανταρίνια στα κλαδιά τους.
Ύψωσα το χέρι να τα πιάσω
κι όλα χαμήλωσαν ίσως να τα φτάσω.
Για γειτονιά είχα ανοιγμένες αγκάλες.
Η μάνα μου ήταν αδερφή του ήλιου.
Ο Πατέρας μου πουλούσε την ομορφιά πραμάτεια.
Με τη Μικρασιατική καταστροφή
Άρχισα να μπερδεύω τους αγίους των εκκλησιών
με τους πρόσφυγες.
Καταστραφήκαμε
κι αντίς να χαθώ, γίνηκα πολίτης όλου του κόσμου.
Για να μη μου κολαστεί ο παιδικός παράδεισος, τον φυλάω μες στην καρδιά μου.
Αυτός με βοηθά
Και μοιράζω την ψυχή μου τραγούδι
από χείλη σε χείλη.
Τραγουδάτε με.
Περισσεύω για όλους.
Με αγάπη:

Γιώργης Κρόκος

Από άρθρο του Λουκά Αμπελιώτη στην εφημερίδα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ, 18/1/2006



Η Αστροναύτισσα

Φεύγω, πάω στο φεγγάρι
με βαλίτσες κι άλλα βάρη.

Παίρνω και μια σκούπα τόση,
σκόνες, στάχτες να σαρώσει.

Είμαι εγώ νοικοκυρά
και τα θέλω καθαρά.

Πάω να ρίξω χώμα σάκους
σε κρατήρες και σε λάκκους.

Πάω αέρα, πάω νερό
και λουλούδια ένα σωρό.

Πάω να φτιάσω μιαν αυλή
φεγγαρίσια, στρογγυλή,

με πολλά μυριστικά,
γλάστρες και βασιλικά.

Και στη μέση θα διαλέξω
μια γαζία να φυτέψω,

να ’χει ολάνθιστους χρυσούς,
μικροφέγγαρους ανθούς,

που το ολόγιομο φεγγάρι
για παιδιά του θα τους πάρει.

Κι όταν το άρωμά τους νιώσει,
μοναξιά δε θα ’χει τόση.

Αστροναύτισσα κινάω
στο φεγγάρι για να πάω,

κι αφού εκεί τα συγυρίσω,
πάλι θα γυρίσω πίσω.

Ρένα Καρθαίου

Ποιήτρια, μεταφράστρια. Καλλιέργησε ιδιαίτερα την ποίηση για παιδιά και εργάστηκε για τη διάδοση του παιδικού βιβλίου στην Ελλάδα. Ήταν κόρη του γνωστού ποιητή και μεταφραστή Κλέανδρου Καρθαίου. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από τα ιδρυτικά μέλη της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, ανήκε και στην ομάδα που είχε την έμπνευση και την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 1963 εξέδωσε, μαζί με τον σύζυγό της δημοσιογράφο Αντώνη Μπρούσαλη, το περιοδικό "Η Πλώρη", με σκοπό την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Συνεργάστηκε με περιοδικά για παιδιά ("Διάπλασις των Παίδων", "Χελιδόνια" του ΟΕΔΒ κ.ά.). Πρωτοδημοσίευσε κείμενό της το 1935 στο περιοδικό "Νεοελληνικά Γράμματα".
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, στράφηκε σχεδόν αποκλειστικά στην παιδική λογοτεχνία, ιδιαίτερα στην ποίηση, την οποία ανανέωσε αισθητικά και θεματολογικά. Η ποίησή της έχει θεματικούς πυρήνες τη φύση και το παιδί και διακρίνεται για την τεχνική της αρτιότητα (με προτίμηση στην παραδοσιακή στιχουργική), την αμεσότητα, το χιούμορ και τη ζωντάνια. Συνεχίζει την παράδοση των ποιητών Γ. Βιζυηνού, Αλέξ. Πάλλη, Ζαχ. Παπαντωνίου, Β. Ρώτα, Μιχ. Στασινόπουλου με απηχήσεις από τη σύγχρονή της παιδική γερμανική και σουηδική ποίηση.
Μετέφρασε, μεταξύ άλλων, R. M. Rilke, Th. Storm, R. Tagor και συγγραφείς βιβλίων για παιδιά: M. Ende, D. Inkiow, E. Kaestner, J. Kruss, J. Lepman, Chr. Νostlinger. Για το έργο της έλαβε διακρίσεις και επαίνους.
Έργα της συγγραφέως
Τα πουλιά της Ιεριχώ (1949)
Το δέντρο του ουρανού (1961)
Χαρταετοί στον ουρανό (1972, βραβείο Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς)
Ανοιξιάτικα και κυπαρισσόμηλα (1982)
Στα μονοπάτια του ήλιου (2000)
Συνεργάστηκε επίσης στη συγγραφή αναγνωστικών και βιβλίων για τις διακοπές:
Ο αγέρας παίζει φλογέρα (1977, με τη Γ. Γρηγοριάδου-Σουρέλη & τον Γ. Σουρέλη)
Αναγνωστικό Δ΄ Δημοτικού (Εκδόσεις Πατάκη, 1979, με τους Γ. Γρηγοριάδου-Σουρέλη & Γ. Σουρέλη)
Χαρούμενες διακοπές (Εκδόσεις Πατάκη, με την Κ. Μάνου-Πασσά, 8 τόμοι)
Παρέα με τον Αίσωπο (1998, 3 τόμοι, με την Κ. Μάνου-Πασσά)



Ο θαλασσοπόρος

Έχω ένα καράβι, τόσο, με πανιά,
θάλασσες αφήνει, θάλασσες περνά.

Άφωνος στον κίνδυνο και θαλασσομάχος,
ταξιδεύω σχίζοντας πέλαγα μονάχος.

Στου περιβολιού μας τη δεξαμενή
τα νερά τους σμίγουν πέντε ωκεανοί!

Γύρω περιμένουν στις ακτές οι κάβοι
δίπλα τους ν’ αράξει τ’ άσπρο μου καράβι.

Στην Ινδία, στο Βόλγα, στο Μισσισσιππή
τρέχει το καράβι μου, πάει σαν αστραπή.

Το φεγγάρι μέσα απ’ το πυκνό πλατάνι
στα ταξίδια του όλα συντροφιά μού κάνει.

Προς τα πολυτρίχια, λίγο παρακεί,
το τιμόνι αν στρίψω, νά κι η Αφρική.

Πίσω απ’ του κισσού μας τη χλωρή κουρτίνα,
έγια μόλα, βάζω πλώρη για την Κίνα.

Το Σουέζ, την Πόλη και τον Παναμά,
ώς να με φωνάξει για φαΐ η μαμά.

Καθισμένος πλάι σε μια γλάστρα δυόσμο
δέκα χρόνων πλοίαρχος, γνώρισα τον κόσμο!

Ρίτα Μπούμη-Παπά

Ρίτα Μπούμη - Παπά (1906 - 1984). Η Ρίτα Μπούμη γεννήθηκε στη Σύρο. Το 1920 εγκαταστάθηκε στις Συρακούσες της Σικελίας, όπου σπούδασε παιδαγωγική και ειδικεύτηκε στη μέθοδο Montessori . Μετά την επιστροφή της στην Ελλάδα εργάστηκε ως δημοσιογράφος και μεταφράστρια σε περιοδικά όπως η Νέα Εστία, το Νέον Κράτος, η Νέοι ρυθμοί και εφημερίδες όπως η Αλλαγή, η Μάχη, η Αυγή (την περίοδο 1957-1960). Υπήρξε αρχισυντάκτις του περιοδικού Ιόνιος Ανθολογία (από το 1929), εκδότρια των περιοδικών Εφημερίδα των ποιητών (1956-1958) και Κυκλάδες (1930-1932) και διευθύντρια του Ιδρύματος Περιθάλψεως Παιδιού (1930-1933). Το 1936 παντρεύτηκε τον ποιητή Νίκο Παππά, με τον οποίο έζησε στα Τρίκαλα ως το 1940, οπότε εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου έζησαν την υπόλοιπη ζωή τους. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1929 με τη δημοσίευση του ποιήματός της Μικρέ μου αλήτη στη Νέα Εστία, ενώ σε παιδική ηλικία είχε δημοσιεύσει ποιήματα στη Διάπλαση των Παίδων (1919). Ασχολήθηκε κυρίως με την ποίηση αλλά και με την πεζογραφία, την ταξιδιωτική λογοτεχνία, τη μετάφραση (έργα των Λ.Λέβτσεφ, Σολόχωφ, Μπέκετ, Μπέττι, Ουγκώ και άλλων). Τιμήθηκε με τον Α' Έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών (1935), το Α Βραβείο Εθνικής Αντίστασης (1945), το Διεθνές Βραβείο Συρακουσών (1949), το Βραβείο της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς (1965) καθώς και από το Ρουμανικό κράτος και την Ακαδημία του Βουκουρεστίου. Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ποιήματά της μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ρωσικά, ισπανικά, ουγγρικά, σερβικά, πολωνικά, αλβανικά, πορτογαλικά και άλλες γλώσσες. Η Ρίτα Μπούμη - Παπά τοποθετείται χρονικά στους έλληνες λογοτέχνες της γενιάς του μεσοπολέμου. Η γραφή της χαρακτηρίζεται θεμελιωδώς από τη φυσιολατρεία της, και παρουσιάζει έντονα τα στοιχεία του αισθησιασμού, του λυρισμού αλλά και του πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού, ιδιαίτερα στα μεταπολεμικά έργα της. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Ρίτας Μπούμη - Παπά βλ. Αργυρίου Αλεξ., "Ρίτα Μπούμη - Παπά", Η ελληνική ποίηση Νεωτερικοί ποιητές του μεσοπολέμου, σ.404-415. Αθήνα, Σοκόλης, 1979, Γιάκος Δημήτρης, "Μπούμη - Παπά Ρίτα", Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Ζήρας Αλεξ., "Μπούμη - Παπά Ρίτα", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 7. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987.(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).


Όλες οι φωτογραφίες είναι του Robert Doisneau