KAΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ: «Καλικάντζαροι τα λογοτεχνικά μπλογκ!»... Και πόσο δίκιο έχει! Ένα άρθρο πραγματικά λυτρωτικό... για τους στόχους των trolls

Μου τηλεφώνησε σήμερα κάποιος φίλος ποιητής και με ρώτησε αν διάβασα τη Βιβλιοθήκη της Παρασκευής, στην Ελευθεροτυπία. Γιατί, του λέω τί έχει; Διάβασε τη Σχινά μου λέει και θα διαβάσεις όλα αυτά που έχουμε συζητήσει στην παρέα. Λες και μας άκουγε. Περιγράφει όλα όσα ζήσαμε εσχάτως με απίστευτη ακρίβεια. Το μόνο που ξέχασε να πει είναι για τον άθλιο ρόλο που έπαιξαν όλοι οι σιωπηλοί αυλοκόλακες των trolls, οι οποίοι όχι μόνο έγλειφαν τους «άρχοντες», αντί να τους καυτηριάζουν μπας και τους συνετίσουν, αλλά κατασυκοφαντούσαν και τα θύματά τους, αναπαράγοντας τις χυδαιότητες και χλευάζοντας, γράφοντας μάλιστα ακόμα και «ποιήματα» σατιρικά για να ευχαριστήσουν τον αρχηγό τους που τόσο θαύμαζαν.
Φυσικά πολλές από τις αθλιότητες των τρολς, δεν τις ξέρουν οι πολλοί. Δεν ξέρουν τα εκατοντάδες απειλητικά ιμέιλς ή σχόλια(αναγκαστικός μετριασμός σχολίων σε πολλά ιστολόγια μπήκε εξ' αιτίας τους) που λαμβάνουν οι χρήστες ή τις αισχρές πράξεις αποκάλυψης της ταυτότητας των ιστολόγων σε οικεία ή συγγενικά τους πρόσωπα, με την κουκούλα πάντα της ανωνυμίας, αλλά με τα στοιχεία του ΙΡ του υπολογιστή τους φόρα παρτίδα, αφού το θράσος τους είχε ξεπεράσει κάθε όριο και λειτουργούσαν έχοντας χάσει κάθε αίσθηση αξιοπρέπειας και ανθρωπιάς.

Γράφει λοιπόν η Κατερίνα Σχινά στην Ε:

ΛΟΓΟΥ ΧΑΡΙΝ

Καλικάντζαροι τα λογοτεχνικά μπλογκ


Η υπόθεση έχει αρχίσει, πράγματι, να παλιώνει. Στην αρχή, προκάλεσε ανησυχία· στην κορύφωσή της, βαθιά ενόχληση· τώρα πια, σαν μαινόμενο δεινό που εξαντλεί τη λύσσα του δαγκώνοντας τον εαυτό του, μάλλον κουρασμένη θυμηδία. Μιλάω για ένα φαινόμενο πολύ διαδεδομένο στο Διαδίκτυο, το διαβόητο trolling - σαν να λέμε την κακόβουλα σκανταλιάρικη ενασχόληση ορισμένων με ανύποπτους στόχους, που ξεκινάει με την εκτόξευση ύβρεων, συκοφαντιών και λοιδοριών μέσω Διαδικτύου, χωρίς τη δυνατότητα άμυνας εκ μέρους του προσβαλλομένου, και καταλήγει στην αντιποίηση ταυτοτήτων. Αλλοι την λένε μπλογκοτρομοκρατία αυτή την πρακτική, άλλοι, πολύ πιο επιτυχημένα νομίζω, μπλογκοφασισμό. Βασίζεται σ' εκείνον τον παλιό γκεμπελικό αφορισμό «αν πεις ένα μεγάλο ψέμα και συνεχίσεις να το επαναλαμβάνεις, ο κόσμος αναπόφευκτα θα το πιστέψει». Και καθώς εκπορεύται από διαταραγμένους ψυχισμούς και προβληματικές προσωπικότητες, δεν θα μπορούσε να αφήσει και τον λογοτεχνικό μικρόκοσμο αλώβητο - πολύ περισσότερο που σ' αυτήν την εξ αντικειμένου ασφυκτικά στενή επικράτεια, θάλλουν πολλά δηλητηριώδη και δηλητηριασμένα άνθη.

Τρικυμία εν ποτηρίω, θα μου πείτε - και δεν θα έχετε άδικο. Ποιος ασχολείται με τους ανώνυμους ή τους ψευδώνυμους που εκτονώνονται εναλλάσσοντας στόχους και διασκεδάζουν σπιλώνοντας υπολήψεις, όταν είναι παραπάνω από γνωστοί στους παροικούντας την Ιερουσαλήμ, γνωστοί και καταγέλαστοι; Οταν είναι τόσο μονομανείς (και ταυτόχρονα τόσο αργόσχολοι, μεγαλειωδώς αργόσχολοι) ώστε να φτάνουν στην αντιποίηση της ταυτότητας άλλων λογοτεχνών στήνοντας μπλογκ στο όνομά τους, και με το όνομά τους υπογράφοντας κείμενα που σκαρφίστηκαν οι ίδιοι, φτιαγμένα έτσι που να εκθέτουν ανεπανόρθωτα τους υποτιθέμενους συγγραφείς τους; Τείνω να πω κανείς, όμως η πραγματικότητα με διαψεύδει. Υπάρχουν «λογοτέχνες», «ποιητές» μάλιστα, που στα ψευδώνυμα μπλογκ τους δέχονται δεκάδες επισκέψεις χρηστών με λογοτεχνικά ενδιαφέροντα· επισκεπτών που δεν έχουν λόγο να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία όσων διαβάζουν - πολύ περισσότερο που οι μπλογκοτρομοκράτες επιλέγουν μια γλώσσα μαχητική, δήθεν ανατρεπτική, αντι-συστημική, προτάσσοντας την πρόθεση να αποκαθηλώσουν τους «δεινοσαύρους» της λογοτεχνίας. Ποιος μένει αδιάφορος μπροστά σε τέτοιας λογής «αποκαθηλώσεις»;



Βέβαια, οι λεκτικοί λεονταρισμοί πατάνε πάνω στην ανωνυμία· η ηλεκτρονική παραβατικότητα είναι ιδιαίτερα θρασύδειλη. Οταν επισείεται η απειλή της δικαστικής αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων, οι εμμανώς επιδιδόμενοι στο "trolling" βάζουν την ουρά στα σκέλη και υποχωρούν. Εχοντας, βέβαια, ήδη καταφέρει καίρια πλήγματα σε κάθε έννοια διαλόγου, αντιπαράθεσης, κριτικής. Κι αυτό είναι το χειρότερο.

Κατά κοινή αντίληψη το Διαδίκτυο προκρίνει τον ελεύθερο λόγο, ευνοεί τις δυναμικές, αν και συχνά βιτριολικές συζητήσεις μεταξύ των πολιτών στο Web, ενθαρρύνει τις υγιείς δημοκρατικές διαμάχες. Η σκοτεινή ιστορία πολλών μπλόγκερ οδηγεί, ωστόσο, στο αντίθετο συμπέρασμα. Το Διαδίκτυο μπορεί να αποδειχτεί άκρως αντιδημοκρατικό. Θα επικαλεστώ τον κριτικό Λι Σιγκλ, που στο βιβλίο του «Ενάντια στη μηχανή: όντας άνθρωπος στην εποχή του ηλεκτρονικού όχλου», το οποίο κυκλοφόρησε πέρσι τέτοιο καιρό, επισημαίνει: «Οι χρήστες του Ιντερνετ γενικά και οι μπλόγκερ ειδικότερα ενοικούν έναν εντελώς απομονωμένο χώρο, μέσα στον οποίο οι άλλοι άνθρωποι υπάρχουν ως φασματικές μορφές που υποστασιοποιούνται μέσω της ιδέας που έχουν οι χρήστες ή οι μπλόγκερ γι' αυτούς. Να γιατί το λυσσαλέο μίσος ενσκήπτει τόσο εύκολα».

Αυτό είναι το ζήτημα, λοιπόν: ότι τέτοιες εκφάνσεις της διαδικτυακής ελευθερίας απειλούν τη διανοητική (και την ψυχική, ίσως) υγεία. Και ότι ακυρώνουν την έννοια της κριτικής, όπως ασκήθηκε επί αιώνες στον Τύπο - της κριτικής που δεν λογοδοτεί μόνο στον εαυτό της, αλλά και στο κοινό της: κρίνοντας κρίνεται ο κριτικός, κάποτε πολύ πιο αυστηρά από τον κρινόμενο. Η αμεριμνησία με την οποία η κουλτούρα μας εναγκαλίζεται την «κριτική του καθενός», του ανώνυμου ή ψευδώνυμου «καθενός», μας αποστερεί από τα κριτήρια με τα οποία αποτιμούσαμε την ποιότητα της μουσικής, της τέχνης, της λογοτεχνίας· θολώνοντας τα όρια ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό, προσωπικό και μη, η «κριτική του καθενός» φτηναίνει ό,τι υποδύεται ότι υπηρετεί και ευτελίζει ό,τι υποτίθεται ότι αγαπάει.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

ΛΟΓΟΥ ΧΑΡΙΝ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 03/10/2008