ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ! ΜΕ ΠΟΙΗΣΗ...

Lugano, Natale 2008, Φωτο Γητ

Τα Κάλαντα του Σουρή!

Σ' αυτό το σπίτι πούλθαμε γιατρός να μη πατήσει
και πεθερά το πόδι της αν μπάσει να τσακίση.
Να βγάλουνε τη φάουσα όσοι για τα καλά τους,
και για την κόρη του σπιτιού ξερνάνε τ' άντερά τους.
Κι' όποιος την οικογένεια τούτη την καταριέται,
ζουρλός μπροστά στον Άγιο δυο χρόνια να σγουριέται! = (χτυπιέται)
Σ' αυτό το σπίτι πού' λθαμε δόντι να μή πονέσει
και κάθε χρόνο ή κυρά να φκιάνει και βελέσι ! = (φουστάνι)
Νά πλέκη δε στον άντρα της το χρόνο δύο σκαλτσούνια,
να του μπαλώνη τό βρακί σα γίνεται μπουκούνια... (=κομμάτια)
Κι' όντες να κόβει νύχια του ζητήσει το χατίρι
να του τα κόβει η κυρά με ένα κλαδευτήρι'
Σ' αυτό το σπίτι πού 'λθαμε μ' ασβέστη το χτισμένο,
του χρόνου Παναγία μου να τό 'χεις... μουντισμένο !
Οι πουλακίδες του σπιτιού όλες να σφαλιαστούνε
και μοναχά οι κόκοροι ν' αρχίσουν να γεννούνε !
Κι' ο σκύλος τον αφέντη του ξοπίσω να τον παίρνει
να γλείφει τις ποδάρες του με γλίδα = (λίγδα) να χορταίνει !
Σ' αυτό το σπίτι πού 'λθαμε κλητήρας αν πατήσει,
ο νοικοκύρης του σπιτιού να τον ξυλοκοπήση!....
Να 'ρχονται μπρος την πόρτα του να παίζουνε τσ' αμάδες...,
για τις κοπέλες του σπιτιού δέκα προξενητάδες!
Κι' αν έμπει κάποιος ρέμπελος προικιά για να τους κλέψει
μέσα στο χρόνο σα δεντρί σακάτικο να ρέψει!...
Σ' αυτό το σπίτι πού 'λθαμε γεννιώνται όλο αγόρια,
γιατί ποτέ της η κυρά δεν έχει στενοχώρια.
Βράζει τ' άγριολάχανα με ξύδι ή λεμόνι
να δίνει του αντρούλη της για να τον δυναμώνει.
Και σαν της κάν' ό άντρας της με άλλες κουτσουκέλες,
άπι-του σπάει στο κεφάλι του τις πήλινες παδέλλες ! = (κατσαρόλες)
Σ' αυτό το σπίτι πού 'λθαμε τα Κάλαντα να πούμε
να κάμει... ο 'Αη Γεράσιμος το κέρασμα να δούμε.
Κρασί να μας τρατάρουνε μακάρι σακκοτρύγι και
με... σκουλήκια πρέντζα (=τυρί φέτα) τους να φάμε και να πιούμε.
Να μάς κεράσουνε θολό, νερό αφ' το πηγάδι
κι' αν δεν την... καδεντζάρουμε τραβάμε για τον Άδη !
Σ' αυτό το σπίτι πού 'λθαμε γιατρός δεν έχει θέση,
γιατί ο νοικοκύρης του συχνά γίνεται... φέσι !
Κι' αν το θερμόγιο κάποτε κι' αυτόνε θα τον λιάση,
ζουμί από... αγκλέουρα πίνει να του... περάση !
Και πόνοι σαν τον ζώνουνε σε όλο το κορμί του' να του περάσουν...
βλαστημά τη Μάννα και Μαμή του!

Γεώργιος Σουρής

Ποντιακά Κάλαντα

Κάλαντα Χριστουγέννων Πόντου
Χριστός γεννέθεν, χαρά στον κόσμον,
ακαλὴ ώρα καλή ση μέρα,
ακαλὸν παιδίον οψές γεννέθεν,
ψες γεννέθεν, ουράνεστάθεν.
Τον εγέννησεν η Παναῒα,
τον ανέσταισεν Αειπάρθενος.
Εκαβάλλκεψεν χρυσόν πουλάριν,
εκατήη στο σταυροδρόμιν.
Έρπαξαν ατόν οι σκύλ᾿ Εβραίοι,
σκύλ᾿ Εβραίοι και μίλ᾿ Εβραίοι.
Ας σ᾿ αρχοντικά κι ασ᾿ σην καρδίαν,
γαίμαν έσταξεν, φλογήν κι ασ᾿ εφάνθεν.
Όπου έσταξεν κι᾿ εμυροστάθεν,
εμύρισ᾿ ατόν ο κόσμος όλος.
Να μυρίσ᾿ ατόν κι εσύ αφέντα,
εκατήη στο σταυροδρόμιν.
Έμπα σον νουντάν κι᾿ έλα σην πόρτα,
έξου στέκουν τα παλικάρια.
Έβγαλ᾿ τον κισέ και δος παράδας
έξου στέκουν τα παλικάρια.
Και θυμίζουν στον νοικοκύρην,
νοικοκύρην και βασιλέαν.

Από το Κάλαντα Χριστουγέννων Πόντου

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Κρήτης

Ανοίξετε τη πόρτα σας
τα κάλαντα να πούμε
και βάλτε και μια ρακή,
για να σας ευχηθούμε
Ταχιά ταχιά 'ναι αρχιχρονιά
Πρώτη γιορτή του χρόνου,
αρχή που βγήκε ο Χριστός
στη γη να περιπατήσει.
Και εβγήκε και χαιρέτησε
όλους τους ζευγολάτες.
Και ο πρώτος που χαιρέτησε
ήταν Άγιος Βασίλης
Καλώς τα κάνεις Βασιλειό,
καλόν ζευγάριν έχεις.
Καλό το λες αφέντη μου καλό
και ευλογημένο,
η χάρη σου το βλόγησε
με το δεξιό σου χέρι,
με το δεξιό με το ζερβό
με το μαλαματένιο.
Για πες μου Αη Βασίλη μου
πόσα μουζούρια σπέρνεις;
Σπέρνω σταράκι δώδεκα,
κριθάρι δέκα πέντε
ταγή και ρόβι δεκαοχτώ
κι από νωρίς στο στάβλο.
Φέρε καρύδια, κάστανα,
πανιέρια λεπτοκάρυα
και φέρε και γλυκό κρασί
να πιουν τα παλικάρια
Και από την μαύρη όρνιθα
κανένα αβγουλάκι
και αν είναι από τη γαλανή
ας είν' και ζευγαράκι
Και από το λαδοπίθαρο
σκια μια οκά λαδάκι
και ας είναι και περσότερο
κρατούμε 'μείς ασκάκι
Τέσσερα πέντε πράγματα
που τάχει η περιστέρα
ανοίξετε την πόρτα σας
να πούμε καλησπέρα.

Χριστούγεννα

...ήρθαν και πάλι τα Χριστούγεννα,
σε μια φωτιά, σ' ένα τζάκι, όπου
μαζί με τις φλόγες χορεύουν
και τα παραμύθια
του παλιού καιρού.

I. M. Παναγιωτόπουλος

Lugano, Natale 2008, Φωτο Γητ

Άγια νύχτα Χριστουγεννιάτικη

Ξημέρωναν Χριστούγεννα. Οι εκκλησιές σημαίνουν,
κουνιούνται τα καμπαναριά, κι οι φωνές που βγαίνουν
απ' το βαθύ και δίπλα το κάθε καμπάνας στόμα,
μοιάζουν χερουβικούς ψαλμούς, σαν απ' το ουράνιο δώμα.
Χιλιάδες τα Χριστούγεννα τα τραγουδούν οι άγγελοι,
και κάθε αχτίδα από ψηλά, που κάθε αστέρι στέλνει,
μοιάζει αγγελική ματιά. Θρησκεία! Γλυκιά μάνα,
τι όμορφη δίνεις εσύ λαλιά και στην καμπάνα,
και πόσο εκείνη η λαλιά σαλεύει την καρδιά μας!
Πόσες εκείνος ο σταυρός απ' τα καμπαναριά μας
στην αντιλιάδα χύνοντας, τόσες χρυσές αχτίδες,
χύνει βαθιά μας στην ψυχή, γλυκές χρυσές ελπίδες!
Κ' οι δυο εκείνες χαραυγές που οι άγγελοι κατεβαίνουν
μες' απ' τον ουρανό ψηλά κι έρχονται και σημαίνουν
Χριστούγεννα κι ανάσταση, ω! τι μυστήριο χύνουν.
Τι χαραυγούλες είναι αυτές, πόση ζωή μας δίνουν!
Λάμπουνε τ' ασυγνέφιαστατα ουράνια Σα ζαφείρια,
Σαν μάτια π' αγρυπνήσανε φέγγουν τα παραθύρια.
Χαρούμενες και σιγανές μιλιές σμίγονται γύρα,
και από κάθε θύρα που ανοίγεται,
βγάνουν μορφές γελούμενες, λουσμένες,
γλυκές , καλοντυμένες.
Κρατούν στα χέρια τους κεριά λαμπάδες .Στη ματιά τους
λάμπ' η χαρά που νιώθουνε βαθιά μες στις καρδιά τους.
Ξημέρωσαν Χριστούγεννα! Θύρες ολούθε ανοίγουν
κι ολούθε τώρα οι Χριστιανοί στις εκκλησιές μας σμίγουν.

Κ. Κρυστάλλης

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, λάτρευα τα Χριστούγεννα. Τα παραμύθια, οι εικόνες με γιαγιάδες στα φτωχικά τζάκια των χωριών, να λένε παραμύθια στα εγγονάκια και να περιμένουν όλοι μαζί την καμπάνα να σημάνει για να πάνε στην εκκλησιά. Το χιόνι και τα φωτισμένα παράθυρα της θαλπωρής, ο καπνός από τις ευτυχισμένες καμινάδες, οι μυρωδιές, το πνεύμα το γιορτινό, το στόλισμα, τα ποιήματα, τα τραγούδια, οι κουραμπιέδες, τα μελομακάρονα, οι δίπλες, η βασιλόπιτα, τα χριστουγεννιάτικα κέικ, τα κάλαντα, οι γιρλάντες, τα φωτάκια, με μάγευαν κυριολεκτικά... Η φάτνη, οι ιστορίες της γέννησης, το αστέρι, οι Μάγοι, ο Ιωσήφ, η γλυκιά Μαρία...


Και μετά προσγειώθηκα. Θα ήμουν γύρω στα δώδεκα όταν άρχισα να αμφισβητώ στα σοβαρά τις θρησκείες όπως μας τις δίδαξαν. Μεγαλώνοντας δε, όλο και πιο πολύ, ώσπου ήρθε η μέρα που πολύ απλά είπα μέσα μου, ότι εμένα δεν μου κάνει αυτός ο Θεός. Δεν πληρεί τις προδιαγραφές και τα ζητούμενά μου. Θεωρούσα ότι έχει δώσει τόσο πόνο στους ανθρώπους και ότι είναι απίστευτα σκληρός. Οι σκληροί και οι άκαρδοι άνθρωποι με θυμώνουν και με απογοητεύουν. Οι σκληροί και άκαρδοι Θεοί όμως, με θυμώνουν και με πληγώνουν ακόμα πιο πολύ. Αν στον άνθρωπο συγχωρούνται λάθη, στον Θεό δε γίνεται. Γίνεται;


Τα Χριστούγεννα όμως τα λατρεύω, έτσι κι αλλιώς. Κι έχω πείσει τον εαυτό μου να το ζει σαν όνειρο. Κάτι σαν αυτό που νιώθω κάθε φορά που πάω στη Ντίσνεϋλαντ. Ζω το παραμύθι, χωρίς πολλές σκέψεις. Και στον Άγιο Βασίλη... πιστεύω και τα τραγούδια τα Χριστουγεννιάτικα αγαπώ. Και με συγκινούν αφάνταστα οι ποιητές του κόσμου με τα χριστουγεννιάτικα ποιήματά τους, αφού μέσα απ' αυτά καταλαβαίνει κανείς την ευαισθησία τους και από το πώς βίωναν τα Χριστούγεννα, τη φτώχια ή την ευημερία τους.



Νά 'μουν του σταύλου έν' άχυρο

Νά 'μουν του σταύλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.

Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,
το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.

Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι
κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.

Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία,
που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.

Νάμουν του σταύλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι
Την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.

Κωστής Παλαμάς



Νύχτα γεννήσεως

Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη λυγούν τα πόδια
και προσκυνούν γονατιστά τη φάτνη τους τ' άδολα βόδια.

Κι ο ζευγολάτης ξάγρυπνος, θωρώντας τα, σταυροκοπιέται
και λεει, με πίστη απ' της ψυχής τ' απόβαθα, "Χριστός γεννιέται".

Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη, κάποιοι ποιμένες
ξυπνούν από φωνές ύμνων μεσούρανες, στη γη σταλμένες.

Κι ακούοντας τα ωσαννά απ' αγγέλων στόματα στο σκόρπιο αέρα,
το διαλαλούν σε χειμαδιά λιοφώτιστα με τη φλογέρα.

Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη - Ποιος δεν το ξέρει ;
Των μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ' αστέρι.

Κι όποιος το βρει μεσ' τ' άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάσει,
σε μια άλλη Βηθλεέμ ακολουθώντας το μπορεί να φτάσει.

Γ. Δροσίνης


Χριστούγεννα του χωριού

Μες στην αχνόφεγγη βραδιά
πέφτει ψιλό, ψιλό το χιόνι
γύρω στην άσπρη λαγκαδιά
στρώνοντας κάτασπρο σεντόνι.

Ούτε πουλιού γροικάς λαλιά,
ούτ' ένα βέλασμα προβάτου.
Λες κι απλωμένη σιγαλιά
είναι 'κει ολόγυρα θανάτου.

Μα ξάφνου περ' απ' το βουνό
γλυκός σημάντρου αχός γροικιέται,
ωσάν βαθιά απ' τον ουρανό
μέσα στην νύχτα να σκορπιέται.

Κι αντιλαλεί τερπνά, τερπνά
γύρω στην άφωνη την πλάση
και το χωριό γλυκοξυπνά
την άγια μέρα να γιορτάσει

Κωνσταντίνος Χατζόπουλος



Χριστούγεννα

Όξω πέφτει αδιάκοπα και πυκνό το χιόνι,
κρύα και κατασκότεινη κι αγριωπή η νυχτιά.
Είναι η στέγη ολόλευκη, γέρνουν άσπροι κλώνοι,
μες το τζάκι απόμερα ξεψυχά η φωτιά...

Τρέμει στα εικονίσματα το καντήλι πλάγι
και φωτάει στη σκυθρωπή, στη θαμπή εμορφιά.
Να η φάτνη, οι άγγελοι κι ο Χριστός κι οι Μάγοι
και το αστέρι ολόλαμπρο μες στη συννεφιά!

Κι οι ποιμένες, που έρχονται γύρω από τη στάνη
κι η μητέρα του Χριστού στο Χριστό μπροστά.
Το μικρό το εικόνισμα όλ’ αυτά τα φτάνει,
μαζεμένα όλα μαζί και σφιχτά-σφιχτά.

Πέφτει ακόμη αδιάκοπο κι άφθονο το χιόνι,
όλα ξημερώνονται μ’ άσπρη φορεσιά
στον αγέρα αντιλαλούν του σημάντρου οι στόνοι,
κάτασπρη, γιορτάσιμη λάμπει η εκκλησιά...

Τέλλος Άγρας



Είδα χθές βράδυ στ’ όνειρό μου

Είδα χθές βράδυ στ’ όνειρό μου,
το νεογέννητο Χριστό,
τα βόδια επάνω Του εφυσούσαν,
όλο το χνώτο τους ζεστό.

Το μέτωπό Του ήταν σαν ήλιος,
και μέσα η φάτνη φτωχική,
άστραφτε πιό καλά από μέρα,
με κάποια λάμψη μαγική.

Στα πόδια Του έσκυβαν οι Μάγοι,
κι έμοιαζε τ’ άστρο από ψηλά,
πως θα καθήσει σαν κορώνα,
στης Παναγίτσας τα μαλλιά.

Βοσκοί πολλοί και βοσκοπούλες,
τον προσκυνούσαν ταπεινά,
ξανθόμαλλοι Άγγελοι εστεκόνταν,
κι έψελναν γύρω του «ωσαννά».

Μα κι από Αγγέλους κι από Μάγους,
δε ζήλεψα άλλο πιο πολύ,
όσο της Μάννας Του το στόμα,
και το ζεστό-ζεστό φιλί.

Τέλλος Άγρας

"Χριστέ μου πώς χαμήλωσαν τα σπίτια μες στο χιονι ...

Στο γυρισμό πως εμοιαζε η πόρτα πιο στενη ...
Σαν κυπαρίσσια οι άνθρωποι μαζί και πάντα μόνοι ...

Ετσι που μεγαλώσαμε ποια χώρα μας χωρεί ...;"

Νάνος Βαλαωρίτης(προσφορά Κυβέλης Δραγούμη στο περσινό ποστ)

Τα λυπημένα Χριστούγεννα των ποιητών

Είναι τα λυπημένα Χριστούγεννα 1987
είναι τα χαρούμενα Χριστούγεννα 1987
ναι, τα χαρούμενα Χριστούγεννα 1987!
σκέπτομαι τόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα...
A! ναι είναι πάρα πολλά.
Πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε ο Διονύσιος Σολωμός
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε ο Νίκος Εγγονόπουλος
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα πέρασε ο Μπουζιάνης
πόσα ο Σκλάβος
πόσα ο Καρυωτάκης
πόσα δυστυχισμένα Χριστούγεννα
πέρασε ο Σκαλκώτας
πόσα
πόσα
Δυστυχισμένα Χριστούγεννα των Ποιητών.

του Μίλτου Σαχτούρη

Ο νεκρός τις γιορτές

Εδώ και πολλά χρόνια
σαν πλησιάζουν τα Χριστούγεννα
(αυτός) ο νεκρός γεννιέται μέσα μου
δε θέλει δώρα
δε θέλει χρήματα
πάγο και χρόνια
χιόνια και πάγο
σκισμένα ρούχα
αχνά παπούτσια
ο χρυσός νεκρός
θα βγει έξω
δεν τον γνωρίζει κανένας
τον αλήτη νεκρό
θα κάτσει στο πικρό καφενείο
να πιεί τον καφέ του
κι ύστερα πάλι
σε λίγες μέρες
ήσυχα θα πεθάνει
(ο νεκρός)
όταν έρθει ο χρόνος
κι όλες οι ρόδες
κόκκινες όπως πρώτα
θα γυρίζουν πάλι.


Χριστούγεννα 1943

Oι γιορτινές μέρες πυκνοκατοικημένες
γυναίκες αγκαλιάζουν πράσινα κλωνιά δεν κλαίνε
κι ο γέρος εθνικός κήπος κουβαλάει στις πλάτες του
τρεις πεθαμένους κύκνους
και τα παιδιά πετάνε ψίχουλα στον ουρανό
οι γιορτινές μέρες έχουν ένα λείο πρόσωπο
ένα μικρό Χριστό στο κάθε δάκρυ της λησμονημένης
ένα αρνάκι μια σταλιά στις παγωμένες της παλάμες
ένα πουλί αστέρινο καρφίτσα στα μαλλιά της.


Χριστούγεννα 1948

Σημαία
ακόμη
τα δόκανα στημένα στους δρόμους
τα μαγικά σύρματα
τα σταυρωτά
και τα σπίρτα καμένα
και πέφτει η οβίδα στη φάτνη
του μικρού Χριστού
το αίμα το αίμα το αίμα
εφιαλτικές γυναίκες
με τρυφερά κέρινα
χέρια
απεγνωσμένα
χαϊδεύουν
βόσκουν
στην παγωνιά
καταραμένα πρόβατα
με το σταυρό
στα χέρια
και το τουφέκι της πρωτοχρονιάς
το τόπι
ο σιδερόδρομος της λησμονιάς
το τόπι του θανάτου.
---

Μίλτος Σαχτούρης(προσφορά artois στο περσινό ποστ)