Montejo:Η γη περιστράφηκε για να μας φέρει πιο κοντά, γύρισε γύρω απ' τον εαυτό της και γύρω από μας, για να πλησιάσουμε τελικά μαζί σ' αυτό το όνειρο

Foto: GORKA LEJARCEGI - El país

ΓΡΑΦΗ

Κάποια φορά θα γράψω με πέτρες,
μετρώντας κάθε μια απ' τις φράσεις μου
κατά βάρος, όγκο, κίνηση.
Κουράστηκα απ' τα λόγια.

Όχι άλλα μολύβια: ικριώματα, θεοδόλιχοι,
ηλιακή γύμνια του αισθήματος
σχεδιασμένου στα βάθη των βράχων
της μυστικής μουσικής του.

Θα σχεδιάσω με γραμμές στα βότσαλα
τ' όνομά μου, την ιστορία του σπιτιού μου
και τη θύμηση εκείνου του ποταμού
που ρέει πάντα αργοπερνώντας
μέσα στις φλέβες μου σαν σοφός αρχιτέκτονας.

Με πέτρα ζωντανή θα γράψω το τραγούδι μου
σε αψίδες, γέφυρες, δολομίτες, κολώνες,
απέναντι απ' τη μοναξιά του ορίζοντα,
σαν ένα χάρτης που ανοίγεται μπροστά στα μάτια
των ταξιδιωτών που δεν επιστρέφουν ποτέ.

*θεοδόλιχος: όργανο που χρησιμοποιείται για μετρήσεις γωνιών στην αστρονομία και στην τοπογραφία.

Η ΠΟΙΗΣΗ

Η ποίηση διασχίζει μόνη τη γη,
υποστηρίζει με τη φωνή της
τον κόσμο που πονά
και δεν ζητά τίποτα
ούτε καν λόγια.

Έρχεται από μακριά και χωρίς ώρα,
ποτέ δεν ειδοποιεί·
έχει το κλειδί της πόρτας.
Μπαίνοντας σταματά πάντα να μας κοιτάξει.
Μετά ανοίγει το χέρι της και μας δίνει
ένα λουλούδι ή ένα βότσαλο, κάτι μυστικό,
αλλά τόσο έντονο που η καρδιά πάλλεται
πολύ γρήγορα. Και ξυπνάμε.

Eugenio Montejo
Μετ. Μαριάννα Τζανάκη

Ο σημαντικότατος Βενεζολάνος ποιητής και δοκιμιογράφος Eugenio Montejo, γεννήθηκε στο Caracas το 1938 και υπήρξε ένας από τους διανοούμενους Βενεζολάνους με την μεγαλύτερη ακτινοβολία, διεθνώς. Ο Eugenio Montejo χάθηκε πρόωρα στα 70 του, τον Ιούνιο που πέρασε από την γνωστή ασθένεια, που τον βασάνισε αρκετό καιρό. Η Βενεζουέλα θρήνησε τον αγαπημένο της ποιητή, αλλά το ίδιο συνέβη και σ' όλον τον κόσμο όπου η ποίησή του αγαπήθηκε πολύ. Ο ίδιος έλεγε: «Ο θάνατος είναι πάντα εκεί, χωρίς απόσταση... στην ίδια απόσταση σ' ολόκληρη τη ζωή.» Ελάχιστους μήνες πριν πεθάνει, τον Φλεβάρη δηλαδή, παραχώρησε μια συνέντευξη στην εφημερίδα EL PAIS, στον δημοσιογράφο JAVIER RODRIGUEZ MARCOS, η οποία έκανε το γύρο του κόσμου και την οποία θεωρώ πολύ σημαντική και ενδεικτική του μεγαλείου του ποιητή, ο οποίος συμμετέχει με την ποίησή του και τη στάση ζωής του, στα βάσανα της πατρίδας του και του κόσμου. Έκρινα σκόπιμο ότι αξίζει να υπάρχει και στα ελληνικά, ως φάρος φωτεινός, που μέσα από την ποίησή του και τα λόγια του, θα ακτινοβολεί για πάντα. Κι όπως του λένε στη γλώσσα του:
Q.E.P.D. Que en paz descanse! Ας αναπαυθεί εν ειρήνη!

"Ο Chavez παραβιάζει την σημασία των λέξεων."

"Η γη περιστράφηκε για να μας φέρει πιο κοντά,
γύρισε γύρω απ' τον εαυτό της και γύρω από μας,
για να πλησιάσουμε τελικά μαζί σ' αυτό το όνειρο."

Στην ταινία «21 γραμμάρια», ο Sean Penn απάγγειλε αυτά τα λόγια στην Naomi Watts σ' ένα κομψό εστιατόριο. Ο Penn χρησιμοποιεί τα λόγια του ποιητή που όπως είπε, είναι ο «αγαπημένος του ποιητής». Αυτός ο ποιητής λοιπόν, είναι ο Eugenio Montejo, από την Βενεζουέλα που δυστυχώς χάσαμε πρόσφατα, στα 69 χρόνια του, από καρκίνο. Ο ποιητής λίγο πριν πεθάνει δημοσίευσε το βιβλίο El cuaderno de Blas Coll(Αυτό το βιβλίο δημιουργήθηκε από αποσπάσματα σημειωμένα σ' ένα καφέ παλιό τετράδιο από τον Blas Coll, έναν τυπογράφο που έφτασε στο «Κακό Λιμάνι», περιοχή που βρίσκεται στον «Κόλπο της Θλίψης»).

Ο Montejo θυμάται ότι η πρώτη είδηση που είχε για την ταινία ήταν από τον Guillermo Arriaga και τον Alejandro Gonzalez Inarritu, που έδωσαν στην ποίησή του μια δημοτικότητα σπάνια για το είδος: "Πήρα ένα e-mail στο οποίο ένας νεαρός μου είπε ότι επρόκειτο να χρησιμοποιήσουν μερικούς στίχους μου. Σκέφτηκα ότι θα είναι τίποτα πανεπιστημιακοί. Λίγο αργότερα, μου είπαν ότι σε μια ταινία του Hollywood αναφέρονταν σ' έναν ποιητή της Βενεζουέλας. Ο νεαρός που μου είχε γράψει το μήνυμα αυτό ήταν ο Arriaga, ο οποίος στη συνέχεια μου είπε ότι για τον Penn ήταν απίστευτα δύσκολο να προφέρει Eugenio(Εουχένιο). Ο ήχος του jota(χότα) είναι ένα βασανιστήριο για τους Αγγλοσάξονες. Στο Λονδίνο, μια καθηγήτρια, μου είπε: «Καλύτερα να σε αποκαλώ Jeremy."

Η μνήμη του δημιουργού από το Καράκας φεύγει από το σινεμά και σκοντάφτει στο το ψωμί που είναι στο τραπέζι. Ο πατέρας του ήταν φούρναρης και είχε καταφύγιο εκεί. "Με εντυπωσίαζε," λέει, "υπήρχε αλεύρι παντού, η τελετουργία μέχρι να μπει το ψωμί στον κόκκινο-ζωηρό φούρνο, το αίσθημα ευθύνης προς αυτούς τους ανθρώπους, που εργάζονται όλη τη νύχτα. Αυτό υπήρξε το λογοτεχνικό εργαστήρι μου". Το λέει ενώ παρατηρεί με προσοχή το μενού που σερβίρει η Φοιτητική Εστία σε πιάτα σχεδιασμένα από τη Laura Garcia Lorca. «Εδώ το φαγητό ανακαλεί μνήμη», είπε ο Montejo. «Είναι σίγουρο ότι αυτός ο μπακαλιάρος θα άρεσε στον Χουάν Ραμόν».

Μεταξύ πλάκας και πιάτου, ο ποιητής θυμάται επίσης την ανακάλυψη που σημάδεψε την παιδική του ηλικία, το αλφάβητο: «Με συνάρπαζε ότι το σύμπαν χωρούσε σε 28 χαρακτήρες» . Και θυμάται πάντα την αντίδραση ενός κουρέα στη γειτονιά του, τα χρόνια που ήταν διπλωμάτης στη Λισαβόνα, όταν αποκάλεσε έναν πολιτικό αναλφάβητο, "Μη μιλάτε άσχημα για τους αναλφάβητους. Αυτοί επινόησαν τη γραφή."

Τα φαγητό καταλήγει σ' ένα καθαρισμένο πορτοκάλι, και η συζήτηση, στην πολιτική. Στην πραγματικότητα ο συγγραφέας της κλασικής λογοτεχνίας της Λατινικής Αμερικής σαν αντίο στον 20ο αιώνα θα προτιμούσε να συνεχίσουμε να μιλάμε για ποίηση, αλλά δεν ξεγλίστρησε όταν ρωτήθηκε για την κυβέρνηση της χώρας του: "Υπάρχει ένας χρυσός κανόνας της διπλωματίας: δεν μιλάς για εσωτερικά θέματα της χώρας σου, όταν βρίσκεσαι έξω απ' αυτήν. Εάν μου επιτρέπεται είναι επειδή ήταν η ίδια η κυβέρνηση, η οποία, κατά την περίφημη σύνοδο κορυφής στη Χιλή, αποκάλεσε φασίστες τους φοιτητές. Ο Chavez παραβιάζει όλους τους κανόνες, αρχής γενομένης από την σημασία των λέξεων. Όταν οι φοιτητές πορεύτηκαν ειρηνικά στην Εθνοσυνέλευση τους περίμεναν ένοπλοι μοτοσικλετιστές. Δεν είναι ίδιοι με τους Ιταλούς φασίστες;" Για τον Eugenio Montejo η «ατέλειωτη ικανοποίηση» δεν είναι στο συνταγματικό δημοψήφισμα, αν και προδικάζει ένα μέλλον γεμάτο εντάσεις, αλλά στο ότι "τώρα για τον πρόεδρο έχει επιβεβαιωθεί, κόντρα στην επιθυμία του, ημερομηνία αναχώρησης."

Η τραπεζαρία αδειάζει και ο ποιητής υπενθυμίζει τη μεσαιωνική συμβουλή: "Βάλτο με όσο λιγότερες λέξεις γίνεται." Και υποσημειώνει: "Αυτή είναι η ποίηση, έτσι;". Ναι, και η δημοσιογραφία.

JAVIER RODRIGUEZ MARCOS
EL PAIS - Ultima - 14-02-2008