Τολέδο και το λουλούδι της Κανέλας...

H πρώτη φορά που από μακριά αντικρύσαμε το Τολέδο, ήταν εκείνο τό απριλιάτικο ηλιοβασίλεμα του '89. Όταν τρέχαμε τη δημοσιά απ' τή Σεβίλλη στή Μαδρίτη.Εβδομήντα περίπου χιλιόμετρα πριν μπούμε στις νοτιοδυτικές γειτονιές της Μαδρίτης κι ο ουρανός αριστερά μας αποτελείωνε την τσακισμένη μέρα και τη σαβάνωνε με μυστήρια βαθύχρωμη πορφύρα.
Κάτω απ' την πορφύρα εκείνης της εκπληκτικής δύσης, ο αγέρωχος βράχος του Τολέδου σηκωνόταν σαν πέτρινο άνθος. Σαν γρανιτένιο πρόπλασμα μυστικής πολιτείας Ιπποτών μέ φόντο το κόκκινο του χυμένου αίματος. Σκιές κάστρων, τρούλων, πύργων και καμπαναριών.Αν τό κόκκινο της Σεβίλλης είναι από το αίμα του ερωτικού πάθους αναμμένο, το κόκκινο του Τολέδου έχει χυθεί απ' τις άγριες μάχες για τον Θεό. Με τον Θεό ίσως. Έρωτας και θεοφοβία. Οι δυο βίαιοι άνεμοι της Ισπανίας που παραδέρνουν στις παράφορες καρδιές και τις προσανατολίζουν στην ακόρεστη δίψα του θανάτου.

H χρονολογία της ίδρυσης του φεύγει τόσο παλιά που δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί, κι ένας αρχαίος θρύλος διηγείται πως ο Αδάμ υπήρξε ο πρώτος βασιλιάς του. Με το όνομα Τολέτουμ το γνώριζαν ήδη οι Ρωμαίοι και το αναφέρει ακριβώς έτσι ο Τίτος Λίβιος. Οι Άραβες του επετέθηκαν με μανία, το κατέκτησαν και με πείσμα το κράτησαν δικό τους επί αιώνες. Για τριακόσια περίπου χρόνια υπαγόταν στο Εμψάτο της Κόρδοβα. Ο Αλφόνσος ΣΤ' το ανακατέλαβε στα 1085 και το έκανε προμαχώνα των Χριστιανών βασιλέων εναντίον των Μαυριτανών. Το 1485 η Ιερά Εξέταση που κατείχε ακλόνητη την εξουσία στην Ισπανία, άναψε στις πλατείες του Τολέδου τις πρώτες πυρές και αποτέφρωνε τους αιρετικούς. Για ένα σχετικά σύντομο διάστημα υπήρξε η πρωτεύουσα ολόκληρης της μυστικοπαθους χώρας μέχρι τό 1560 που ο Φίλιππος Β' έστεψε γιά πρωτεύουσα του τη Μαδρίτη. Και είμαστε πάλι, φέτο, εδώ.
Τέσσερα ακριβώς χρόνια μετά, στην καρδιά του Τολέδου, δίπλα στο ξακουστό Αλκαζάρ. Πίνουμε τις τελευταίες γουλιές του καφέ κι έξω απ' τα παράθυρα, βγαλμένη ολάκερη απ' τα σπλάγχνα του Μεσαίωνα, ανέγγιχτη απ' αυτό που αλλού λέμε «αξιοποίηση» ή «πολιτισμό», ξεδιπλώνεται η σεβάσμια πόλη που δέν επέτρεψε να της ακουμπήσει το πρόσωπο άλλος κανείς εκτός από τον χρόνο και τους ανέμους.Οι περιστροφικοί στενοί δρόμοι, οι κλειστές καγκελόπορτες των πάτιο, τα ερειπωμένα σπίτια, οι εκκλησιές, τα αυστηρά αρχοντικά, τα μοναστήρια, οι εβραϊκές συναγωγές, τα τζαμιά, μας περιστοιχίζουν και μας τραβούν να βγούμε έξω στο φως της καινούργιας μέρας.Καθυστερούμε και παρατείνουμε την ίδια την αδημονία μας. Καθυστερούμε με τη νωθρή καλοτυχία εκείνων που έχουν καιρό μπροστά τους, καιρό μπόλικο και εύπλαστο στά δάχτυλα της θέλησης και της τύχης.Ο φετινός όμως Απρίλης δεν είναι ακόμα ζεστός, δεν είναι κόκκινος. Δεύτερη μέρα σήμερα εδώ και τα χρώματα συνεχίζουν να είναι χρώματα φθινοπωρινά. Γκρίζα, γαλανά, χλωμά. Ο ήλιος παρουσιάζεται και πάλι κρύβεται, κι όταν παρουσιάζεται έχει το αχνό κίτρινο του διαλυμένου κρόκου.Κι η άνοιξη κρύβεται. Κρυμμένη κάπου στέλνει λίγους ευαγγελισμούς και ισχνά μηνύματα με το ξαφνικό τίναγμα κάποιων χελιδονιών ή με το μακάριο γουργουρητό άφαντων περιστεριών στα κεραμίδια.

Βγαίνουμε έξω και περπατούμε ξανά την χθεσινοβραδινή διαδρομή, όσο γίνεται πιο πιστά μια κι ο λαβύρινθος των στενών δρόμων δεν αστειεύεται.Είναι πρωί κι έχει κρύο.Η κίνηση στους δρόμους αρκετή αλλά οι τουρίστες, ευτυχώς για μας, λίγοι. Οι τουρίστες αποχρωματίζουν τους τόπους. Σκορπίζουν γύρω τους μιαν ανώνυμη ρηχότητα, μετεωριζόμενα χνούδια που ξεριζώθηκαν, που έχασαν κάθε συνοχή και ζαλίστηκαν. Οι περισσότεροι μοιάζουν νa αγχώνονται νa φωτογραφίσουν μιa copa αρχίτερα τα πάντα. Θα τα παρατηρήσουν αργότερα, στο σπίτι τους, κοιτώντας τις φωτογραφίες. Σμικρυμένα και επίπεδα κάτω απ' τη ζελατίνη των άλμπουμ.Σήμερα όμως οι τουρίστες στο Τολέδο είναι λίγοι. Το Καθολικό Πάσχα γιορτάσθηκε μιαν εβδομάδα πιό πριν κι έτσι οι ταξιδιώτες των διακοπών έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους και στις δουλειές τους.

Αποσπάσματα από το Λουλούδι της Κανέλλας της Μάρως Βαμβουνάκη. Εκδόσεις Φιλιππότη
Foto: Ghteytria

Γύριζα όλη μέρα στα στενά δρομάκια του Τολέδου, οσμιζόμουν θειάφι, σαν να 'χε πέσει κεραυνός, σαν να 'χε διαβεί λιόντας και μύριζε θεριό ο αγέρας, τρεις και πάνω αιώνες ύστερα από το πέρασμά σου. Τι τρομάρα, τι χαρά να περπατάς και να νιώθεις μία μεγάλη ψυχή να καταχτυπάει τα φτερά της από πάνω σου!

Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο